مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
گندم رقم قابوس مناسب کشت در شرایط دیم گرمسیری
گندم قابوس با تولید ۴۳۵۸ کیلوگرم در هکتار دانه در شرایط آبیاری تکمیلی، نسبت به بسیاری از ژنوتیپ های تحت بررسی از جمله شاهد کوهدشت افزایش معنی دار نشان داد.
حدود یک سوم غذای جهان در اراضی آبی تولید می شود و بخش عمده غذا برای جوامع فقیر کشورهای در حال توسعه در شرایط دیم تولید می شود.
در کشاورزی ایران، خشکی موثرترین تنش محیطی است که اثرات سوء آن در سال های اخیر به دلیل افزایش جهانی گرما، تشدید شده است. این عوامل کلیدی تاثیر گذار بر کاهش ظرفیت عملکرد و کیفیت گندم، باعث فشار بسیار زیادی بر تولیدات دیمزارهای گرمسیری شده و بهبود ژرم پلاسم گندم دارای تحمل بیشتر در مقابل تنش های خشکی و گرما را ضروری نموده است.
هدف برنامه اصلاحی مبتنی بر تحمل به خشکی، انتخاب ژنوتیپ هایی است که در جمعیت هدف در مناطق مختلف نسبت به سایر ژنوتیپ ها، برتری نشان دهند. این مناطق نیازمند وجود ارقامی هستند که با توانایی تولید زیاد در محیط های مساعد آب و هوایی، بهنگام مواجهه با شرایط مخالف نیز تولید پایداری داشته باشند. هرچند، از دیدگاه یک کشاورز، رقم مقاوم، رقمی است که تحت هر شرایطی، بویژه در شرایط کمبود آب، از هر رقم موجود دیگر عملکرد بهتری تولید نماید.
آزادسازی ارقام ممکن است نشانه های خوبی از توان پژوهشی باشد ولی لزوما نشانه های خوبی از دستاوردهای تحقیقاتی نمی باشد. اگر تحقیقات به نژادی گندم بمنظور تامین منافع عینی کشاورزان باشد می بایست در مزارع آنان کشت و مورد استفاده قرار گیرد.
آشنایی کارشناسان، مروجین و کشاورزان با یافته های جدید تحقیقاتی زمینه افزایش بهره وری استفاده از ژنوتیپ ها و منابع محیطی موجود و رشد بیشتر تولیدات زراعی در دیمزارهای کشور را فراهم می نماید.
عملکرد دانه و ویژگیهای زراعی گندم قابوس
این رقم در آزمایشات پیشرفته ایستگاه های گچساران و گنبد نسبت به شاهد کوهدشت بترتیب 17.6 و ۱۱درصد افزایش عملکرد معنی دار داشته است.
استفاده از روش رتبه بندی ژنوتیپ ها نشان داد که رقم مورد نظر در بین ژنوتیپ های مورد بررسی دارای بهترین میانگین رتبه در مناطق و سال های مختلف بود. این رقم در ایستگاه های گچساران و گنبد نیز بهترین رتبه را داشت، همچنین انحراف معیار رتبه کم و میانگین ضریب تغییرات درون مکانی بسیار کمی نشان داد.
رقم قابوس، علاوه بر عملکرد دانه بالا در شرایط نامساعد آب و هوایی، قادر به بهره گیری از ظرفیت های مناسب محیطی در شرایط مطلوب است. بدین ترتیب، رقم قابوس به عنوان یکی از پر محصول ترین ژنوتیپ ها، با 6.8 درصد برتری عملکرد نسبت به شاهد کوهدشت، از بالاترین میزان پایداری عملکرد برخوردار بود. این رقم دارای حد مطلوبی از زودرسی (یک تا ۲ روز زودرس تر از شاهد)، ارتفاع بوته (۸۴ سانتی متر) و وزن هزار دانه (34.5 گرم: تقریبا معادل شاهد) می باشد.
گندم قابوس با تولید ۴۳۵۸ کیلوگرم در هکتار دانه در شرایط آبیاری تکمیلی، نسبت به بسیاری از ژنوتیپ های تحت بررسی از جمله شاهد کوهدشت افزایش معنی دار نشان داد.
کشت رقم جدید باعث افزایش درآمد دیمکارانی است که غالبا در زمره اقشار آسیب پذیر جامعه محسوب می شوند. ورود این رقم به عرصه گسترده دیمزارهای گرمسیری، جایگزینی با تنوع بخشی به ارقام بومی و اصلاح شده موجود را موجه می سازد. تنوع ژنتیکی سبب کاهش آسیب پذیری و فرسایش ژنتیکی گردیده، میزان و پایداری عملکرد دانه ارقام موجود را در آینده افزایش می دهد.
خصوصیات کیفیت نانوایی گندم قابوس
ویژگی های کیفی در زمره محاسن برجسته رقم قابوس محسوب می شود. این رقم از نظر تمام پارامترهای مهم کیفی بویژه حجم نان، میزان ارتفاع رسوب SDS، شاخص گلوتن، عدد زلنی، سختی دانه و درصد پروتئین نسبت به رقم کوهدشت برتری فاحشی دارد. افزایش حجم و ماندگاری بیشتر نان موجبات استقبال و رضایت خاطر مصرف کنندگان را فراهم نموده و ضایعات نان را نیز بطور جدی کاهش خواهد داد.
واکنش در مقابل بیماری های مهم شایع
ارزیابی واکنش رقم قابوس نسبت به بیماری زنگ زرد، تحت شرایط مایه کوبی مصنوعی و مزرعه ای در مراحل گیاهچه و گیاه کامل در ایستگاه های هم اقلیم دارای نوع واکنش مقاوم بوده و آلودگی نداشته است است. این رقم نسبت به زنگ قهوه ای، سیاهک پنهان معمولی، سفیدک سطحی و فوزاریوم سنبله نیز از مقاومت خوبی برخوردار بوده است.
با توجه به حساسیت رقم کریم نسبت به زنگ قهوه ای در منطقه گرگان و گنبد، مقاومت مطلوب این رقم در مقابل زنگ قهوه ای، سبب اطمینان خاطر بیشتر کشاورزان خواهد شد.
توصیه های به زراعی گندم رقم قابوس
1- تاریخ کاشت : زمان مناسب کشت رقم قابوس با توجه به زمان شروع بارندگی های موثر و رژیم بارندگی دراز مدت هر منطقه، دهه سوم آبان ماه تا پایان دهه دوم آذر ماه است. هر چند نیمه اول آذر ماه مناسب ترین زمان در اغلب مناطق است.
۲- میزان بذر مصرفی بر اساس وزن هزار دانه با تعداد ۳۰۰ دانه در متر مربع توصیه می شود.
٣- فاصله خطوط کشت مناسب: ۱۵ الی ۱۸ سانتی متر.
۴- کود ازته: مقدار کودهای ازته براساس نتایج آزمون خاک هر منطقه مصرف شود.
۵- مصرف کودهای فسفره و پتاسه نیز بر اساس نتایج آزمون خاک در مناطق خواهد بود و تمام کودهای پتاسه و فسفره قبل از کاشت مصرف خواهند شد.
6- برای مبارزه با علف های هرز از سموم رایج در بازار در زمان پنجه زنی استفاده شود.
۷- عمق مناسب کاشت ۵-۳ سانتی متر می باشد.
توجیه آزادسازی رقم گندم قابوس
- افزایش عملکرد ۱۸۱ کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم غالب مورد استفاده (کوهدشت) در شرایط ایستگاهی.
- پایداری عملکرد بالا در شرایط متنوع محیطی.
- زودرسی، ارتفاع و وزن هزار دانه مناسب.
- افزایش چشم گیر عملکرد دانه در شرایط آبیاری تکمیلی نسبت به رقم شاهد کوهدشت
- برتری محسوس در پارامترهای متعدد تعیین کننده کیفیت نانوایی.
- مقاومت مطلوب این رقم در مقابل زنگ قهوه ای با توجه به حساسیت شدید رقم کریم در منطقه گرگان و گنبد
- گسترش تنوع ژنتیکی ارقام مورد استفاده و به تبع آن کاهش آسیب پذیری و فرسایش ژنتیکی.
خلاصه مطالب
متوسط عملکرد دانه رقم قابوس در ایستگاه های دیم گرمسیری گچساران، گنبد، خرم آباد و مغان، ۳۵۱۴ کیلوگرم در هکتار بوده که نسبت به شاهد کوهدشت (۳۳۳۳ کیلوگرم در هکتار) ۱۸۱ کیلوگرم در هکتار برتری داشته است. رقم جدید همچنین از حد مطلوب خصوصیات مهم زراعی نظیر زودرسی، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه، پارامترهای تعیین کننده کیفیت نانوایی و مقاومت مناسب در مقابل بیماری های مهم شایع برخوردار است.
اثبات عملکرد دانه در شرایط متنوع آب و هوایی بویژه میزان بارندگی و متوسط دما در دوره پر شدن دانه و افزایش متوازن محصول بموازات بهبود شرایط محیطی، امکان بهره برداری بهتر از قابلیتهای مختلف محیطی به وسیله رقم قابوس را فراهم می نماید.
