مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
گندم آفتاب مناسب کشت در شرایط دیم گرمسیری
بررسی پنج ساله ایستگاهی گندم آفتاب موید سازگاری مناسب این رقم در هر چهار ایستگاه گچساران، ایلام، خرم آباد و گنبد در مقایسه با ارقام شاهد کوهدشت و یا کریم می باشد.
دیمزارهای ایران در سه ناحیه آگرواکولوژیکی جداگانه قرار دارند: سرد، گرم و معتدل. دیمزارهای گندم گرمسیری در سطحی بالغ بر 1.2 میلیون هکتار، دارای الگوی آب و هوایی مدیترانه ای بوده که عمدتا در استان های گلستان، لرستان، خوزستان، ایلام، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، اردبیل، خراسان شمالی و فارس واقع شده اند.
تنش های خشکی و گرما، اصلی ترین تنگناهای محیطی محدود کننده تولید گندم در دیمزارهای گرمسیری کشور است. یک رهیافت مهم برای مقابله با تنگناهای مرتبط با خشکی و گرما، بهبود ژرم پلاسم گندمی است که در شرایط متنوع محیطی اقلیم دیم گرمسیری، قادر به تولید اقتصادی باشند. این ارقام می بایست با داشتن عملکرد مناسب در شرایط متنوع آب و هوایی، از صفات زراعی و کیفیت آرد مطلوب برخوردار بوده و دارای مقاومت به بیماریهای مهم شایع مناطق هدف باشند.
در تحقیقات کاربردی کشاورزی یافته ها می بایست در شرایط وسیع بهره برداران بخش، قابل توسعه و ترویج باشند وگرنه کلیه تلاش ها در این زمینه بی حاصل و بدون فایده خواهد بود.
در سال های اخیر محققین موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، با شناخت تنگناهای موثر در تولیدات زراعی دیمزارها، راهکارهای سازگار علمی برای رونق اقتصادی دیمزارها را ارائه نمودند. استقبال مناسب دیمکاران مناطق گرمسیری کشور در استفاده از ارقامی نظیر زاگرس، کوهدشت و کریم با عملکرد دانه مناسب و پایدار و صفات زراعی مطلوب در سال های اخیر، ضرورت تداوم این فعالیت های پژوهشی و انتقال نتایج آن به عرصه گسترده را مسجل می سازد.
انتقال مطلوب یافته های جدید پژوهشی، سبب رشد بیشتر تولیدات زراعی در دیمزارهای کشور خواهد شد.
عملکرد دانه و ویژگی های زراعی گندم آفتاب
بررسی پنج ساله ایستگاهی رقم آفتاب موید سازگاری مناسب این رقم در هر چهار ایستگاه گچساران، ایلام، خرم آباد و گنبد در مقایسه با ارقام شاهد کوهدشت و یا کریم می باشد. میانگین برتری عملکرد دانه رقم آفتاب در این چهار ایستگاه بترتیب 14.1، 23.8، 15.7 و 4.2 درصد بود. متوسط رتبه رقم مورد نظر در دوره زمانی ۹۲-۱۳۸۹ در ایستگاه های گچساران، خرم آباد، ایلام و گنبد بترتیب ۱، ۱، ۴ و ۶ بوده و میانگین رتبه آن در تمام ایستگاه ها یک بوده است. رقم کوهدشت در همین مقطع زمانی بطور متوسط در رتبه ۱۰ قرار گرفته است. پایداری عملکرد دانه رقم مورد نظر بسیار بهتر از رقم ساز گار کوهدشت برآورد گردید.
زمان ظهور سنبله رقم جدید یک روز قبل از رقم کوهدشت بوده و دو روز زودتر از شاهد وارد مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی شده است. میانگین ارتفاع بوته رقم آفتاب ۷۸ سانتی متر بوده و متوسط وزن هزار دانه آن 1.6 گرم بیشتر از شاهد کوهدشت بود.
میزان متفاوت بارندگی و متوسط حرارت طی فصل زراعی در ایستگاه های گچساران، گنبد، خرم آباد و ایلام، در سال های اجرای تحقیق، موید بررسی این رقم در شرایط متنوع آب و هوایی است. بنحوی که حداقل میزان بارندگی در ایستگاه گچساران طی سال زراعی 88-1387 (۲۰۶ میلی متر) با بیشترین مقدار بارش در سال زراعی 92-1391 در ایستگاه گنبد (۵۳۵ میلی متر)، ۳۲۹ میلی متر تفاوت داشت. تفاوت های موجود در سال های مختلف در یک منطقه نیز نوسان زیادی نشان داده است. بعنوان مثال: در ایستگاه گچساران نیز تفاوت میزان بارندگی در سال های اجرای آزمایش ۲۹۷ میلی متر بوده است. متوسط حرارت در دوره پر شدن دانه در محیط های مختلف نیز حدود ۵ درجه سانتی گراد تفاوت نشان داد.
نباید از نظر دور داشت که متوسط بارندگی در محیط های اجرای آزمایش نسبت به میانگین دراز مدت کاهش داشت و متوسط حرارت نیز در اغلب محیط ها افزایش نشان داده است. بدین ترتیب، تنش های خشکی و گرما به عنوان اصلی ترین تنگناهای تولید در شرایط دیم گرمسیری، در زمان اجرای تحقیق شدت یافته و بهمین دلیل متوسط تولید رقم شاهد کوهدشت در مقایسه با متوسط تولید این رقم در سال های گذشته حدود ۵۰۰ کیلوگرم کاهش نشان داد.
با لحاظ نمودن عملکرد دانه به عنوان برآیند فعل و انفعالات متعدد بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی، رقم جدید نسبت به تنش های خشکی و گرما در مقایسه با شاهد متحمل تر بوده و به علت ظهور سریع سنبله، کمتر با تنش خشکی و گرمای آخر فصل مواجه می شود. رقم مورد نظر در شرایط مساعد محیطی نیز از رطوبت و مواد غذایی موجود در خاک برای پر شدن دانه و تولید مطلوب استفاده بهتری می نماید.
خصوصیات کیفی گندم آفتاب
بررسی نتایج ویژگی های کیفی رقم آفتاب، نشان دهنده برتری آن نسبت به شاهد کوهدشت از نظر صفات: حجم نان، حجم رسوب، شاخص گلوتن، سختی دانه، عدد زلتی، درصد جذب آب و درصد پروتئین می باشد. کیفیت خوب نانوایی این رقم سبب کاهش ضایعات نان و افزایش رضایت مصرف کنندگان خواهد شد.
واکنش در مقابل بیماری های شایع
داده های حاصل از بررسی در شرایط گلخانه و ایجاد آلودگی مصنوعی نشان داد که رقم آفتاب نسبت به زنگ زرد در شرایط ایجاد آلودگی مصنوعی در تمام ایستگاه های هم اقلیم و غیرهم اقلیم زرقان، مراغه، مشهد، مغان، میاندوآب و کرج هیچ حساسیتی نداشته است. رقم آفتاب در مقابل زنگ قهوه ای تحت شرایط آلودگی مصنوعی و گلخانه در ایستگاه های کرج، اهواز، گنبد، مشهد، مراغه، مغان و میاندوآب مقاومت نشان داد. هر چند، رقم کوهدشت نیز در شرایط مشابه حساسیتی نشان نداده است. تحقیقات انجام شده در مرکز بین المللی تحقیقات گندم و ذرت (سیمیت) بر روی این رقم وجود چندین ژن فرعی کنترل کننده بیماری های زنگ زرد و قهوه ای را نشان داده است که خود سبب افزایش پایداری مقاومت در مقابل این دو بیماری مهم می شود.
حداکثر میزان آلودگی رقم مورد نظر در مقابل بیماری سیاهک پنهان معمولی در ایستگاه های کردستان و مراغه ۲۰ درصد با تیپ واکنش حساس بود. هر چند، با ضدعفونی بذور با سموم رایج، کنترل این بیماری بخوبی امکان پذیر است.
این رقم نسبت به بیماری فوزاریوم سنبله در گرگان، حداکثر ۱۵ درصد آلودگی با تیپ مقاوم نشان داده است.
توصیه های به زراعی
- تاریخ کاشت : دهه سوم آبان ماه تا پایان دهه دوم آذر ماه بسته به زمان شروع بارندگی های موثر و با توجه رژیم بارندگی دراز مدت هر منطقه، زمان مناسب کشت رقم کریم است. هر چند نیمه اول آذر ماه مناسب ترین زمان در اغلب مناطق است.
- میزان بذر مصرفی بر اساس وزن هزار دانه با تعداد ۳۰۰ دانه در متر مربع توصیه می شود. در مناطقی که میزان بارندگی کمتر و توزیع آن نامناسب تر است و همچنین خاک ها حاصلخیزی کمتری دارند، از تراکم کمتر استفاده شود.
- فاصله خطوط کشت مناسب : ۱۵ الی ۱۸ سانتی متر
- کود ازته : مقدار کودهای ازته بر اساس نتایج آزمون خاک هر منطقه مصرف شود.
- مصرف کودهای فسفره و پتاسه نیز بر اساس نتایج آزمون خاک در مناطق خواهد بود و تمام کودهای پتاسه و فسفره قبل از کاشت مصرف خواهند شد. با انجام نمونه برداری از خاک مورد نظر و بر اساس تفاوت از حد بحرانی آن در خاک برای گندم در شرایط دیم (۱۰ میلی گرم در کیلوگرم) عمل شود. یعنی برای جبران هر میلی گرم در کیلوگرم از حد بحرانی ۱۵-۱۲ کیلو گرم کود سوپرفسفات تریپل در پاییز همزمان با کاشت مصرف شود.
- برای مبارزه با علف های هرز از سموم رایج در بازار در زمان پنجه زنی استفاده شود.
- عمق مناسب کاشت ۵-۳ سانتی متر می باشد.
توجیه آزادسازی رقم گندم آفتاب
- افزایش عملکرد دانه به میزان ۳۷۳ کیلوگرم در هکتار نسبت به رقم شاهد کوهدشت در شرایط ایستگاهی طی پنج سال آزمایشات پیشرفته.
- زودرسی، ارتفاع و وزن هزار دانه مناسب.
- برتری ویژگی های کیفی: حجم نان، حجم رسوب، شاخص گلوتن، سختی دانه، عدد زلنی، درصد جذب آب و درصد پروتئین و به تبع آن رضایت مصرف کنندگان و کاهش ضایعات نان
- مقاومت نسبت به بیماری های زنگ زرد، قهوه ای و فوزاریوم.
- افزایش تنوع ژنتیکی و کاهش خطر آسیب پذیری ژنتیکی ارقام موجود.
خلاصه مطالب
رقم آفتاب طی پنج سال بررسی های ایستگاهی در آزمایشات تکرار دار، با میانگین عملکرد ۳۱۸۳ کیلوگرم در هکتار، نسبت به ارقام شاهد (کوهدشت و کریم)، ۳۷۳ کیلوگرم در هکتار با 13.3 درصد افزایش عملکرد نشان داد.
سلام جناب من میخوام گندم بکارم در دشت مغان با آبیاری بارانی چه بذری را توصیه میکنین