ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) بومی شمال آمریکا و متعلق به خانواده آزاد ماهیان Salmonidae می باشد. قزل آلای رنگین کمان دارای تعدادی خال سیاه رنگ بر روی باله دمی و دارای دو نوار رنگین کمانی در دو طرف بدن می باشد که این نوار در فصل تخم ریزی یعنی عمدتاً نیمه دوم سال پررنگ تر و زیباتر می شود. این ماهی در حالت طبیعی در آبهای شیرین زیست می کند و برخی نژادهای آن مانند قزل آلای سرپولادی (steelhead) برای تخم ریزی به قسمت های بالا دست رودخانه می روند.
چرا ماهی قزل آلای رنگین کمان؟
تکثیر و پرورش این ماهی در کشور ما رواج پیدا کرده و در حال حاضر قزل آلای رنگین کمان، تک گونه پرورشی استراتژیک کشور می باشد. دلیل توسعه تکثیر و پرورش این گونه از آزاد ماهیان در قیاس با سایر گونه های آزاد ماهیان، سازگاری این گونه در شرایط اسارت، مقاومت خوب به نوسانات و عوامل نامساعد محیطی، رشد مناسب، سازگاری با غذای دستی و بازار پسندی آن است.
مزیت پرورش قزل آلا
با توجه به امکاناتی که برای تکثیر خارج از فصل قزل آلای رنگین کمان از طریق کنترل رسیدگی جنسی و واردات تخم چشم زده در داخل و خارج فصل تکثیر، فراهم شده عمدتاً قزل آلای رنگین کمان در کل سال در دسترس مصرف کنندگان قرار دارد.
دمای بهینه پرورش این ماهی ۱۵-۱۷ درجه سانتی گراد، دمای مناسب برای رسیدگی جنسی ۱۲ درجه سانتی گراد و دمای بهینه برای انکوباسیون تخم ها ۱۰ درجه سانتی گراد می باشد و پرورش آن در آب چشمه ها، نهرها و رودخانه ها، چاه ها، قنات ها و حتی آب های لب شور امکانپذیر است.
۱۰ استان برتر تولید کننده ماهی قزل آلا
در کشور ما عمده تولید قزل آلای رنگین کمان در استان های چهارمحال و بختیاری، لرستان، کهکیلویه و بویراحمد، زنجان، همدان، کردستان، کرمانشاه، البرز، مازندران و فارس انجام می شود و ایران با ۱۶درصد تولید قزل آلای رنگین کمان دنیا، مقام نخست تولید این گونه با ارزش را در جهان به خود اختصاص داده است.
چگونه تولید قزل آلا را توسعه دهیم؟
برای تداوم تولید پایدار قزل آلای رنگین کمان در کشور و ارتقای سطح کیفی محصولات تولیدی، در گام نخست باید بر تولید تخم و بچه ماهی با کیفیت تمرکز کرد که این امر در درجه اول مستلزم ایجاد زیرساخت هایی همچون اصلاح نژاد و تولید مولدین با کیفیت با هماوری نسبی خوب و در گامهای بعدی ارتقای کیفیت خوراک مصرفی منطبق با استانداردهای جهانی، بهبود شرایط محیطی مانند کنترل شرایط فیزیکوشیمیایی آب و در دسترس بودن نهاده های دارویی می باشد. همچنین بهبود برخی نواقص در امور اجرایی، مانند مشکلات بیمه مراکز تکثیر و افزایش فرهنگ مصرف آبزیان در کشور می تواند به توسعه پایدار این صنعت کمک کند.