معرفی رقم جدید سیب زمینی تکتا

تاریخ انتشار: 11 مهر 1401

سیب زمینی تکتا در آزمایشات سازگاری، در مقایسه با ارقام شاهد دارای عملکرد غده قابل فروش (۳۲/۵۴ تن در هکتار) بالا بود. به طوری که در کشت بهاره این رقم نسبت به میانگین شاهدها در کرج ۷ درصد، اردبیل ۲۰ درصد، مشهد ۵ درصد، همدان ۶ درصد، اصفهان ۷ درصد و به طور میانگین در کلیه مکان ها ۸ درصد افزایش عملکرد غده داشت.

ایران از نظر میزان تولید سیب زمینی رتبه سیزدهم را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. مصرف سرانه سیب زمینی در سال ۱۳۵۰ در ایران حدود ۶ کیلوگرم و میزان تولید آن حدود ۳۰۰ هزار تن برآورد شده بود. همچنین سطح زیر کشت این محصول در سال ذکر شده قریب به ۲۱ هزار هکتار و عملکرد آن حدود ۵ تن در هکتار بوده است.

براساس آمار فائو ارزش تولیدات سیب زمینی نیز در آن سال حدود ۴۳/۵ میلیون دلار تخمین زده شده بود. براساس آخرین آمار معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی سطح زیر کشت سیب زمینی کشور در سال ۱۳۹۸، حدود ۱۴۳ هزار هکتار با تولید حدود ۵/۲ میلیون تن و میانگین تولید حدود ۳۷ تن در هکتار می باشد. در حال حاضر سرانه عرضه سیب زمینی کشور برای هر نفر در سال ۵۶ کیلوگرم می باشد.

یکی از راه های مهم برای اهداف برنامه ریزی شده، معرفی ارقام سیب زمینی با پتانسیل بالا و سازگار به شرایط کشور می باشد. بنابراین اصلاح سیب زمینی و معرفی ارقام جدید یک امر مهم و ضروری برای کشور می باشد. اصلاح ارقامی که دارای عملکرد بالا، کیفیت خوب برای مصارف مختلف و متحمل به استرس های زنده و غیر زنده می باشند چه از نظر اقتصادی و چه از نظر سلامت نقش به سزایی در زندگی مردم و جامعه ایفا خواهند نمود.

برخلاف تعداد قابل توجهی از کشورها که علی رغم تولید نسبتا ناچیز دارای ارقام متعدد سیب زمینی می باشند، کشور ما دارای تعداد ارقام معرفی شده داخلی محدود (پنج رقم ساوالان، خاوران، جاوید، آتوسا و آنوشا) می باشد و تقریبا کلیه ارقام سیب زمینی موجود در کشور وارداتی و توسط شرکتهای خصوصی اروپایی اصلاح شده اند. شرایط آب و هوایی مناطق سیب زمینی کاری کشور در بسیاری از موارد متفاوت با مناطق اصلاح ارقام وارداتی می باشد، این وضعیت سبب گردیده تا ارقام نتوانند پتانسیل خود را بروز دهند و به بعضی از بیماری های شایع در کشور حساسیت نشان دهند. لذا اصلاح ارقام در داخل کشور و معرفی رقم جدید داخلی می تواند در پیشگیری از مشکلات فوق مؤثر باشد.

یکی دیگر از مشکلات موجود در کشور محدود بودن تعداد ارقام م ن اسب فرآوری با پتانسیل عملکرد بالا می باشد. بنابراین معرفی ارقام با خصوصیات کمی و کیفی مناسب علاوه بر تامین نیاز صنایع ارزش اقتصادی بالایی برای کشاورزان به همراه خواهد داشت. سیب زمینی رقم تکتا با داشتن ویژگی ها و خصوصیات مهم، می تواند در یک دوره ده ساله، در سطح ۳ هزار هکتار از کشت بهاره سیب زمینی کشور، جایگزین رقم آگریا (شاهد) شود.

پتانسیل عملکرد رقم سیب زمینی تکتا

سیب زمینی تکتا در آزمایشات سازگاری، در مقایسه با ارقام شاهد دارای عملکرد غده قابل فروش (۳۲/۵۴ تن در هکتار) بالا بود. به طوری که در کشت بهاره این رقم نسبت به میانگین شاهدها در کرج ۷ درصد، اردبیل ۲۰ درصد، مشهد ۵ درصد، همدان ۶ درصد، اصفهان ۷ درصد و به طور میانگین در کلیه مکان ها ۸ درصد افزایش عملکرد غده داشت. این رقم، دارای رنگ گوشت زرد روشن، رنگ پوست کرمی مایل به صورتی، شکل غده بیضی مایل به گرد، رنگ سرخ شده شفاف (خوش رنگ)، دارای بافت نسبتا نرم، خوش طعم، ماده خشک ۱۹/۸۳ درصد، عمق چشم سطحی، سیاه شدن رنگ گوشت غده کم، بدون زنگ داخلی غده، بدون حفره ای شدن غده و بدون شکاف های رشد، دوره خواب ۱۰۰ روز، دوره رشد ۱۰۷ روز و جز کلون متوسط رس بود.

عملکرد غده قابل فروش این رقم در آزمایش تحقیقی ترویجی در شرایط زراعین منطقه اردبیل ۴۶ تن در هکتار، رقم آگریا (شاهد) ۳۱ تن در هکتار و رقم ساوالان (شاهد) ۳۳ تن در هکتار بود. اختلاف عملکرد غده این رقم نسبت به رقم آگریا (شاهد) ۱۵ تن در هکتار (افزایش ۳۲ درصدی) و رقم ساوالان (شاهد) ۱۳ تن در هکتار افزایش ۲۸ درصدی) بود.

تحمل به بیماری ها و تنش کم آبی سیب زمینی رقم تکتا

سیب زمینی رقم تکتا نسبت به ویروس PVA مقاوم و نسبت به بیماری های رایزوکتونیا و اسکب باکتریایی نیمه مقاوم تشخیص داده شد. براساس نتایج آزمایش تعیین تحمل ژنوتیپ ها به کم آبی، اختلاف عملکرد غده قابل فروش رقم تکتا نسبت به رقم آگریا (شاهد) در شرایط نرمال ۱۹/۴۰ تن در هکتار و در شرایط تنش کم آبی ۱۲/۸۹۴ تن در هکتار بود.

توصیه های زراعی

خاک : مناسب ترین نوع خاک برای رقم تکتا خاک های لومی می باشد. pH بین ۶/۵ تا ۷ مناسب ترین شرایط را برای جذب عناصر غذایی مورد نیاز سیب زمینی فراهم می کند.

تهیه زمین : در مناطق کشت بهاره، زمین در پاییز سال قبل شخم مناسب زده و در بهار سال بعد ترجیحا از سیکلوتیلر جهت تهیه بستر و نرم کردن هم زمان کلوخ ها استفاده شود. در صورت امکان از روتوشیپر به منظور جلوگیری از فرسایش و سهولت آبیاری استفاده گردد. در صورت مجهز بودن غده کارها به کودکار، توصیه می شود کودهای فسفاته و پتاسه جهت جلوگیری از تثبیت در خاک همزمان با کشت به خاک اضافه گردد. کودهای نیتروژنه به صورت تقسیط (یک سوم هم زمان با کشت، یک سوم موقع وجین و یک سوم در زمان خاک دهی پای بوته ها) داده شود.

تاریخ کاشت : مناسب ترین تاریخ کاشت این رقم، در کشت بهاره از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد (با توجه به مناطق کشت)، توصیه می شود.

میزان بذر : مصرف حدود ۳/۵ تن در هکتار غده پیش جوانه دار شده برای کشت با غده کار سیب زمینی توصیه می شود.

تراکم بوته : برای تولید سیب زمینی بذری حدود ۶۰ هزار بوته در هکتار با فاصله دو بوته ۲۲ سانتی متر و فاصله دو پشته ۷۵ سانتی متر و برای تولید سیب زمینی خوراکی تعداد ۵۳ هزار بوته در هکتار با فاصله دو بوته ۲۵ سانتی متر و فاصله دو پشته ۷۵ سانتی متر توصیه می شود.

عمق کاشت : بسته به بافت خاک ۱۵-۷ سانتی متر

میزان کود : برای بدست آوردن حداکثر عملکرد بالقوه این رقم مصرف کودها براساس آزمون خاک تعیین شود.

مبارزه با علف های هرز : برای مبارزه با علف های هرز قبل از کاشت یا قبل از جوانه زدن سیب زمینی از سم پاراکوات به میزان ۳ لیتر در هکتار استفاده شود. پس از کاشت و در مرحله حدود ۱۵-۱۰ سانتی متر همراه با خاک دهی پای بوته وجین علف های هرز صورت گیرد.

مبارزه با آفات : از آفات مهم سیب زمینی، سوسک کلرادو می باشد. برای مبارزه با آن از سم زولون ۳-۲ لیتر در هکتار یا اسپینوزاد ۷۵ میلی لیتر استفاده شود.

خاک دهی پای بوته ها : زمانی که ارتفاع بوته ها بین ۲۰-۱۰ سانتی متر بوده با حجم مناسبی از خاک انجام گیرد. در خاک دهی ماشینی، تراکتور حتما به چرخ های رینگ باریک مجهز شود.

آبیاری : آب مورد نیاز این رقم در آبیاری تیپ (قطره ای) بین ۶۵۰۰ تا ۷۵۰۰ متر مکعب با لحاظ شرایط آب و هوایی منطقه عملکرد غده قابل قبول و اقتصادی تولید می نماید. بنابراین از آبیاری سنگین در مراحل رشد خودداری شود.

سرزنی و برداشت سیب زمینی : برداشت سیب زمینی زمانی است که گیاه به مرحله بلوغ فیزیولوژیکی که همزمان با زرد شدن برگ ها بوده، رسیده باشد. با این حال هر زمانی که عملکرد قابل قبولی تولید شده باشد می توان ۱۵ تا ۲۰ روز قبل از برداشت اقدام به سرزنی نموده و برداشت کرد.

انبارداری : به منظور التیام غده های صدمه دیده ناشی از برداشت و حمل و نقل، لازم است به مدت دو هفته دمای انبار را به ۱۵-۲۰ درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی ۸۵ درصد رسانده و بعد از ترمیم زخم ها با رطوبت نسبی انبار ۹۰-۸۵ درصد، درجه حرارت برای سیب زمینی بذری ۴-۲ درجه سانتی گراد و برای سیب زمینی های خوراکی ۵-۴ درجه سلسیوس نگهداری شود.

نویسنده: داود حسن پناه