شناخت و کاربرد ماشین های شیردوشی

ماشین های شیردوشی

امروزه دوشیدن شیر گاوها با دست به دلایل زیر بسیار مشکل بوده و یا امکان پذیر نمی باشد:

• افزایش تعداد دام با توجه به نیاز جامعه.
• افزایش میزان تولید شیر گاوها به دلیل انجام عملیات اصلاح نژادی و بهبود مدیریت.
• نیاز به تولید شیر بهداشتی با بار میکروبی پایین.
• افزایش هزینه های کارگری.

با توجه به مسائل یاد شده، حتی در دامداری های کوچک، استفاده از ماشین های سیار، ضروری می باشد. شناخت ماشین و چگونگی استفاده از آن، می تواند باعث کاهش مشکلات پستان دام، افزایش تداوم شیردهی گاو و بالا بردن عمر مفید قطعات مختلف دستگاه گردد. در حال حاضر دستگاه های متعددی در کشور ساخته شده و یا از سایر کشورها وارد گردیده است. این دستگاه ها دارای اصول کاری یکسان بوده، ولی از نظر اجرایی، مورد استفاده و کارآیی تفاوت هایی دارند.

قبل از پرداختن به دستگاه شیردوشی لازم است تعاریف زیر مد نظر قرار گیرد:

1. تعریف موتور:

موتور وسیله ای است که می تواند با تبدیل انرژی نیرو تولید کند.

2. تعریف ماشین:

ماشین وسیله ای است که از نیروی تولید شده توسط موتور استفاده و کار انجام می دهد.

ویژگی های پستان گاو

هر کارتیه از سرپستانک، مخزن پستانی، کانال های شیر و بافت شیر ساز (آلوئل) تشکیل شده است. شکل کلی پستان و نحوه قرار گرفتن سرپستانک ها، بر روی شیرواری موثرند. پستان گاو متشکل از چهار کارتیه می باشد که 60 درصد شیر تولیدی توسط کارتیه های عقبی و 40 درصد توسط کارتیه های جلویی تولید می شوند. پستان توسط رباط های نگهدارنده میانی و جانبی و همچنین پوست به بدن دام وصل گردیده است. هورمون ها در تولید شیر و خروج آن نقش اساسی داشته و ترشح هورمون تحت تاثیر محیط قرار می گیرد.

ساختمان شیردوشی

انتخاب سالن شیردوشی و اندازه آن تحت تاثیر عوامل زیر قرار می گیرد:

• اندازه گله.
• نوع ماشین شیردوشی مورد استفاده.
• تعداد کارگر.
• سرمایه موجود.
• نیازهای آینده.

ساختمان شیردوشی شامل محوطه انتظار، سالن شیردوشی، اتاق نگهداری و سرد کردن شیر، سیستم تولید آب گرم، سرویس بهداشتی و انبار کوچکی جهت نگهداری وسایل و داروهای ضروری می باشد. ابعاد ساختمان شیردوشی بستگی به نوع دستگاه و تعداد واحد دوشش دارد، بنابراین قبل از ساختن سالن شیردوشی، باید نوع ماشین و کارخانه سازنده آن را مشخص نموده و نقشه مربوطه را بر اساس شرایط دستگاه طراحی نمود.

انواع سالن های شیردوشی مورد استفاده در دامداری ها

شکل های مختلفی از سالن های شیردوشی وجود دارد که بر اساس نحوه قرار گرفتن گاوها نسبت به چاله شیردوشی و یا در کنار یکدیگر نامگذاری می شود.

• هرینگ بن (استخوان ماهی): گاوها نسبت به چاله شیردوشی به صورت مورب و با زاویه 40 – 30 درجه قرار می گیرند.
• پارالل (موازی): گاوها عمود بر چاله شیردوشی قرار می گیرند.
• روتاری (چرخشی): دام ها به همراه واحدهای دوشش حرکت می کنند.

انواع ماشین های شیردوشی

امروزه ماشین های مورد استفاده یا از نوع سیار (متحرک) بوده که در دامداری های کوچک و یا در زایشگاه و بیمارستان ها استفاده می شوند و یا از نوع ثابت می باشند که بستگی به شرایط یاد شده انتخاب و به صورت ثابت نصب می گردند.

اجزای اصلی شیردوشی سیار

به طور کلی دستگاه های شیردوشی از اجزای اصلی زیر تشکیل شده است که در شیردوش های سیار و ثابت مشترک می باشند. در این جا فقط به اجزای ماشین های سیار اشاره شده و توضیحات مربوطه در دستگاه شیردوشی ثابت ارائه خواهد شد. الکترو موتور، پمپ خلاء، تانک خلاء تله بهداشتی (تله شیر)، رگولاتور، خلاء سنج، خوشه شیردوشی، پولساتور، شیلنگ های هوای خلاء و بیدون از اجزای اصلی شیردوشی سیار می باشد. دستگاه شیردوشی سیار ممکن است دارای یک واحد دوشش و یک عدد بیدون بوده یا اینکه از یک بیدون و دو واحد دوشش و یا دو واحد دوشش و دو عدد بیدون تشکیل شده باشد.

اجزای اصلی دستگاه شیردوشی ثابت

موتور

وظیفه موتور، تامین نیروی لازم برای تاسیسات شیردوشی می باشد. موتور نیروی خود را ممکن است از برق بگیرد (الکترو موتور) و یا اینکه دیزلی و یا بنزینی (موتورهای مکانیکی) باشد. قدرت موتور وابسته به ظرفیت تاسیسات شیردوشی و تعداد دام دوش ها می باشد.

پمپ خلاء

وظیفه پمپ های خلاء، خارج کردن هوا از سیستم شیردوشی و ایجاد خلاء برای دوشش و انتقال شیر می باشد. این پمپ ها معمولا از نوع پمپ های روتوری بوده و اندازه این پمپ وابسته به تعداد واحد دوشش، اندازه و طول لوله های پولساتور، نوع پولساتور، نوع سیستم ماشین شیردوشی و وسایل جانبی می باشد. نگهداری از پمپ خلا از جمله مواردی است که باید مد نظر قرار گیرد.

روغن کاری پمپ خلاء

معمولا سازندگان دستگاه ها، روغن مناسب برای دستگاه را پیشنهاد می کنند و در صورت استفاده از روغن توصیه شده، عمر مفید دستگاه افزایش می یابد. باید مراقب بود که در زمان کار کردن پمپ، روغن از روغن دان خارج شده و پمپ را روغن کاری نمایبد، چون ممکن است به دلایل مختلف، روغن از روغن دان تخلیه نگردد و باعث بروز آسیب به دستگاه شود. این کار با گوش دادن به صدای پمپ و توجه به خروجی روغن امکان پذیر می باشد. چنانچه از سیستم روغن کاری فتیله ای استفاده می شود تمیز کردن فتیله ها و تنظیف در بین دو وعده شیردوشی یکی از وظایف کارگر شیردوشی می باشد.

تانک خلاء

تانک خلاء معمولا به دو منظور استفاده می شود:

• ذخیره خلاء و جلوگیری از نوسانات خلاء در سیستم.
• جلوگیری از ورود جسم خارجی، آب و شیر از لوله های خلاء به پمپ.

یادآوری می گردد آب و شیر نباید وارد پمپ خلاء شوند، چرا که در کارآیی و عمر مفید پمپ تاثیر منفی دارد. یکی از اجزای جلوگیری کننده از ورود مواد به داخل پمپ خلاء، تانک خلاء می باشد.

لوله های خلاء

جنس لوله ها معمولا گالوانیزه یا پلی اتیلن بوده و از پمپ خلاء شروع شده و تا داخل سالن شیردوشی ادامه دارند. این لوله ها نباید هیچگونه منفذی داشته باشند و در صورت نیاز باید شسته شوند.

لوله های انتقال شیر

سیستم لوله کشی باید دارای شرایط زیر باشد:

• از جنس مناسب انتخاب شود (استیل یا شیشه).
• دارای ظاهری صاف و بدون منفذ باشد.
• قطر لوله ها مناسب باشد.
• زانوها و خم ها در حداقل باشد.

افت فشار در هیچ نقطه ای از لوله ها از 23.8 میلی متر جیوه نباید بیشتر شود. لوله های انتقال شیر دارای شیب یک درصد به طرف رسیور باشد.

کنترل کننده خلاء یا رگولاتور

میزان خلاء در سیستم باید حدود 330 – 380 میلی متر جیوه باشد. در صورت کاهش خلاء همان گونه که ذکر شد از خلاء موجود در تانک ذخیره استفاده می گردد و در صورت افزایش میزان خلاء، رگولاتور وارد عمل می شود. بنابراین وظیفه رگولاتور جلوگیری از تغییر در میزان افزایش خلاء و نسبت خلاء به هوا می باشد که این کار را با وارد نمودن هوا به سیستم انجام می دهد. با توجه به اینکه رگولاتور هوا را از خارج به داخل سیستم وارد می نماید، دارای فیلترهایی است که این فیلترها باید تمیز باشند تا خللی در ورودی هوا ایجاد نگردد. رگولاتور دارای حسگر بوده که محل نصب آن بعد از رگولاتور به سمت سالن شیردوشی است. این حسگرها با افزایش فشار سیستم عمل نموده و رگولاتور هوای مورد نیاز را وارد سیستم می نماید.

پولساتور یا ضربان ساز

در زمان شیردوشی، فشار منفی داخل لاینرها، شیر موجود در محفظه پستانی را به خارج هدایت می کند. با توجه به اینکه برای هدایت شیر تولید شده بین وعده های شیردوشی از داخل لوله های شیر به داخل محفظه پستانی زمان کوتاهی نیاز است که باید به نحوی فشار منفی داخلی قطع و یا به حداقل رسیده و پستان استراحت نماید، این کار توسط پولساتور انجام می شود. به طور کلی پولساتورهای مورد استفاده امروزی از نوع الکتریکی یا پنوماتیکی می باشند. پولساتورها بر روی لوله های خلاء نصب شده و به طور متناوب هوا را به فضای بین لاینر و کاسه فلزی وارد یا اینکه از طریق باز نمودن مجرای خلاء فضای بین لاینر و کاسه فلزی دارای فشار منفی می نماید. بنابراین در زمان استراحت پستان، فضای بین لاینر و کاسه فلزی دارای فشار مثبت شده و به لاینر فشار آورده و لاینر بسته و پستان استراحت می نماید.

در قدیم به دلیل تولید کم گاوها، میزان استراحت پستان بیشتر بوده که با افزایش تولید هر گاو، میزان خروج شیر بیشتر شده که در نتیجه زمان استراحت پستان را کم نمودند. طول زمانی که لاینر در مرحله دوشیدن است (باز است) به زمانی که در مرحله استراحت است (بسته است) را نسبت پولساتور گویند. در گذشته این نسبت 1 به 1 بود که در سال های اخیر 2 به 1 و حتی 2.5 به 1 تغییر پیدا کرده است.

خوشه شیردوشی یا خرچنگی کامل

خرچنگی رابط بین سر پستانک ها و پولساتور و مخزن شیر می باشد. خرچنگی کامل شامل چهار عدد فنجانک است که هر کدام دارای پوسته (غلاف shell) استیلی و غشا پلاستیکی یا لاینر می باشد. خرچنگی دارای یک قسمت فلزی و یک قسمت شفاف بوده که شیر را می توان مشاهده کرد. ظرفیت خرچنگی ها با توجه به شیر تولیدی گاو متفاوت می باشد. خرچنگی به لوله های کوتاه و بلند شیر و لوله های کوتاه و بلند خلاء وصل است. خرچنگی دارای ضامنی می باشد که خلاء را قطع یا وصل می نماید.

خرچنگی به گونه ای طراحی شده است که تا زمان وصل به پستان، اجازه ورود هیچگونه هوایی را از خارج به داخل سیستم نمی دهد. در زمان وصل لاینرها به پستان سرعت عمل کارگر شیردوش مهم می باشد در غیر این صورت با ورود هوا، لاینرهای دیگر وصل شده ممکن است از پستان جدا گردند. معمولا بر روی خرچنگی، منفذ یا سوراخی وجود دارد که با ورود هوا از این منفذ، شیر دوشیده شده از پستان گاو، از خرچنگی به طرف لوله های شیر منتقل می گردند.

با توجه به اینکه تنها لاینرها به پستان گاو متصل و به آن ارتباط دارند، سالم بودن آن ها بسیار مهم می باشد، در غیر این صورت پستان گاو صدمه دیده و آن را مستعد ابتلا به ورم پستان می نماید. بنابراین یکی از وظایف اصلی کارگر تعویض به موقع این لاینرها می باشد. به طور کلی جنس لاینرها و مدت زمان مورد استفاده، در تعویض آن ها نقش اساسی دارند که باید بر اساس پیشنهاد کارخانه سازنده، نسبت به تعویض آن ها اقدام نمود. آنچه امروزه در دامداری ها رعایت می گردد و بر روی برچسب لاینرها نیز نصب گردیده است، این است که بعد از 2500 بار استفاده از لاینر حتی اگر از نظر ظاهری نیز مشکلی وجود نداشته باشد، باید آن ها را تعویض نمود.

امروزه دو نوع لاینر در دستگاه شیردوشی استفاده می گردد. یکی از آن ها به صورت مستقیم به خرچنگی متصل می شود. نوع دیگر آن توسط قطعه شفاف و شلنگ های کوتاه دیگری به خرچنگی متصل می گردد که تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند و فقط در لاینرهای دارای واسط شفاف، شیر خروجی هر لاینر قابل رویت می باشد.

شیشه جمع آوری شیر (جار)

یکی از وظایف اصلی کارگر یا کارشناس شیردوشی، ثبت تولید شیر گاوها می باشد تا از این اطلاعات جهت بهبود مدیریت، تغذیه و اصلاح نژاد استفاده نماید. از طرفی نباید اجازه داد که هیچ گونه ناخالصی و لخته خون وارد شیر سردکن گردد. با توجه به اینکه جارهای موجود مدرج هستند، میزان شیر تولیدی، قابل ثبت و نمونه گیری است. به دلایل زیر جار از دستگاه حذف شده است و میلکومتر جایگزین جار گردیده است:

• اشغال فضای زیادی از چاله دوشش.
• امکان شکسته شدن جار.
• نیاز به پمپ خلاء قوی تر.
• نیاز به شستشو و استفاده از مواد شستشوی بیشتر.

میلکومترها طوری طراحی شده اند که بر اساس حجمی که دارند بخشی از شیر تولیدی وارد آن گردیده و بقیه شیر مستقیما وارد لوله های شیر می گردد. با توجه به اینکه میلکومتر نیز مدرج می باشد، می توان رکوردگیری و نمونه گیری از آن را نیز برای هر گاو انجام داد.

تانک جمع آوری شیر یا رسیور

برای جمع آوری شیر تولیدی از واحدهای دوشش و جداسازی شیر از هوا، از رسیور استفاده گردد. رسیورها ممکن است شیشه ای یا استیل باشند. برای جلوگیری از کار مداوم پمپ شیر، در داخل رسیور سنسوری وجود دارد که با ورود شیر به داخل رسیور شناور به سمت بالا حرکت کرده و بعد از برخورد با سنسور، از طریق کلید الکتریکی پمپ شروع به کار نموده و شیر را تخلیه می کند.

تله بهداشتی یا تله شیر

همان گونه که قبلا اشاره شد هیچ گونه ماده خارجی اعم از شیر، آب، مواد شوینده و … نباید وارد پمپ خلاء گردد. یکی از اجزایی که از ورود مواد ذکر شده جلوگیری می کند، تله بهداشتی است. این تله یا مستقیما روی رسیور نصب می گردد و یا اینکه توسط لوله ای به آن مرتبط است. چنانچه به هر دلیلی از جمله اشکال در پمپ شیر و یا خراب شدن سنسور، شیر رسیور تخلیه نگردد، شیر به داخل تله آمده و با توجه اینکه داخل آن شناور وجود دارد، این شناور بالا آمده و مسیر خلاء را بسته و اجازه ورود مواد خارجی را به داخل لوله های خلاء نمی دهد.

پمپ شیر

علارغم اینکه شیر تولید شده از گاو، توسط خلاء موجود در لوله های شیر به رسیور منتقل می شود، انتقال شیر از رسیور به شیر سردکن به کمک خلاء امکان پذیر نبوده و نیاز به پمپ کمکی می باشد تا شیر را به تانک شیر منتقل نماید. پمپ شیر دارای شیر یک طرفه بوده و از ورود هوا به داخل سیستم جلوگیری می کند.

روش شیردوشی با ماشین

ضروری است جهت استفاده از ماشین شیر دوشی، در ارتباط با شناخت دستگاه و روش کار شیردوشی، آموزش لازم به کارگر داده شود و از تغییر و جابجایی کارگران شیر دوش، تا حد ممکن اجتناب کنید تا از تجربه بدست آمده کارگر حداکثر استفاده گردد.

کارگر شیردوش باید قبل از شروع کار شیردوشی دست ها را با آب گرم و صابون یا ماده ضد عفونی کننده بشوید. باید به کارگر تاکید شود حتما از پیش بند و چکمه مناسب استفاده نماید. وسایل و مواد مورد نیاز را آماده نموده تا در صورت نیاز از آن ها استفاده نماید. دستگاه شیردوشی را از نظر سالم بودن و نصب وسایل و تنظیمات مورد نیاز، کنترل نموده و فشار خلا را توسط خلاء سنج بررسی نماید. یادآوری می گردد، انجام صحیح و به ترتیب روش شیردوشی، بسیار مهم است.

مراحل کار به صورت زیر می باشد:

• ابتدا دستگاه را روشن نموده و گاوها را وارد سالن شیردوشی نمایید.
• جهت تحریک پستان و شستن آلودگی های پستان، فقط سر پستانک ها را بشویید و از شستن کل پستان خودداری نمایید، چون ممکن است قطرات آب باقیمانده بر روی پستان در هنگام شیردوشی وارد لاینر شده و شیر را آلوده نمایند.
• سپس برای تحریک پستان ها جهت ترشح هورمون اکسی توسین، کمک به خروج شیر از پستان و خشک نمودن آب های دور سرپستانک، از دستمال یا کاغذهای یکبار مصرف برای هر کدام از کارتیه ها استفاده نمایید تا در صورت آلوده بودن یک کارتیه، میکروب ها به سایر کارتیه ها منتقل نشوند.
• برای خروج آلودگی از سرپستانک ها و مشخص نمودن کارتیه مبتلا به ورم پستان و یا کارتیه دارای لخته خون و چرک چند قطره اول شیر را با دست بر روی صفحات مشکی بریزید (رگ زدن) (استفاده از استریپ کاپ).
• در این مرحله لاینرها را به پستان گاو وصل نمایید. باید دقت نمود تا هیچ گونه صدای غیر معمول که نشان از وصل نمودن نادرست لاینرها باشد به گوش نرسد. در این مرحله سرعت کار کارگر شیردوش، بسیار مهم می باشد، چون در صورت عدم داشتن سرعت مناسب، امکان افتادن هر کدام از لاینرها بر روی کف سالن و آلوده شدن آن ها وجود دارد.
• امروزه پس دوشی با ماشین پیشنهاد نمی گردد.
• در پایان شیردوشی با قطع نمودن خلاء توسط ضامن روی خرچنگی و جدا نمودن آرام یکی از لاینرها می توان بقیه لاینرها را جدا نمود. انجام صحیح کار در این مرحله، از پارگی رباط ها و آویزان شدن پستان و سرپستانک ها جلوگیری می کند.
• پس از جدا نمودن لاینرها، آن ها را ضد عفونی و در محل مناسب آویزان نمایید تا برای دوشیدن گاوهای دیگر استفاده گردد.
• پستان گاوها را با توجه به اینکه اسفنگتر سرپستانک تا مدتی پس از دوشش باز بوده، جهت جلوگیری از ورود میکروب به داخل پستان از یک ماده ضدعفونی مناسب مانند تیت گارد استفاده نمایید. پستان را می توان به صورت غوطه ور در ماده ضدعفونی یا با روش اسپری نمودن ضدعفونی نمود.
• در پایان گاوها را بیرون از سالن برده و کف سالن شیردوشی را برای استفاده گاوهای بعدی شستشو نمایید.

سرد نمودن شیر

به طور کلی میکروب ها برای رشد به سه عامل رطوبت، غذا و دما نیاز دارند تا به سرعت رشد کنند. شیر از جمله موادی است که هر سه عامل مورد نیاز یاد شده را دارد و تنها می توان با کم کردن دمای شیر، محیط را برای رشد میکروب نامناسب نمود. هر چه زمان سرد نمودن شیر کوتاه باشد، رشد میکروب ها کم شده و بار میکروبی شیر کاهش می یابد.

برای این کار از شیر سرد کن استفاده می گردد. امروزه در دامداری های بزرگ که میزان شیر آن ها نیز زیاد بوده از پلیت کولر استفاده می نمایند. زیرا در یخچال ها به زمانی حدود 6 – 4 ساعت نیاز بوده تا حرارت شیر به 4 درجه برسد، اما با استفاده از پلیت کولر شیر بلافاصله و در زمان عبور از داخل پلیت ها سرد شده و به شیر سردکن ها منتقل می شود و شیر سردکن ها در این صورت فقط وظیفه نگهداری شیر در حرارت 4 درجه را به عهده دارند. در دامداری های بزرگ بلافاصله بعد از عبور شیر از پلیت کولر، شیر مستقیما به تانکر شیر منتقل می گردد تا به کارخانه فرآوری انتقال یابد.

شستشوی دستگاه شیردوشی

به طور کلی باید شیر باقیمانده در دستگاه، به خارج منتقل شده و دستگاه به نحوی شستشو گردد که باعث جلوگیری رشد میکروب ها در داخل دستگاه گردد. بنابراین در زمان شستشوی دستگاه باید تمام قسمت هایی که شیر وارد آن شده را، شستشو داد.

قبل از شروع کار شستشو باید آب گرم و سرد مناسب از نظر دما و فشار در اختیار داشت و مواد شوینده دستگاه را آماده نمود و تنظیمات مورد نیاز دستگاه را از مرحله دوشش به مرحله شستشو انجام داد. مراحل شستشوی دستگاه نیز مانند روش دوشش باید به ترتیب و به طور صحیح انجام شوند تا شستشو به صورت کامل انجام گردد.

مراحل شستشوی دستگاه شیردوشی

ابتدا از آب معمولی یا سرد استفاده می گردد تا شیر باقیمانده در دستگاه خارج گردیده و پروتئین های شیر منعقد نشده و به دیواره دستگاه نچسبد. این کار را تا خارج شدن کامل شیر و طبیعی شدن رنگ آب، باید ادامه داد. برای گرم شدن لوله ها (مخصوصا در زمستان)، آب گرم را از لوله ها عبور داده تا در زمان استفاده از سود درجه حرارت آب مناسب باشد.

در این مرحله جهت حل شدن و از بین رفتن چربی ها، از سود استفاده می گردد. میزان سود مورد نیاز با توجه به پیشنهاد شرکت سازنده دستگاه، باید استفاده شود. سود را در داخل سطل آبی حل نموده و پس از تنظیم مقدار و دمای آب (80 – 75) درجه در وان، به آن اضافه نمود. در این مرحله آب باید به مدت 15 – 10 دقیقه در دستگاه گردش و پس از آن آب را تخلیه نمود. برای کم کردن غلظت سود، باید ابتدا مقداری آب معمولی به سیستم اضافه نمود تا سود موجود خارج گردد.

بعد از این مرحله برای خنثی نمودن سود، از اسید مناسب دستگاه استفاده می شود. در این مرحله نیز آب گرم 75 درجه استفاده می شود و به مدت 15-10 دقیقه باید در داخل سیستم گردش نماید. پس از خارج کردن اسید باید از آب گرم خالص، برای شستشوی دستگاه استفاده نمود. یادآوری می گردد میزان سود و اسید مورد استفاده 1 تا 1.5 درصد آب در گردش داخل دستگاه می باشد. در پایان کار نیز لاینرها از محل شستشو خارج گردیده و آویزان می شوند تا آب باقیمانده در آن ها تخلیه و برای مرحله بعد آماده استفاده باشند. کف سالن ها و آلودگی های موجود بر روی دیوارها و لوله های شیردوشی را کاملا بشویید.

نکته های مهم:

• شناخت کلی دستگاه شیردوشی یکی از وظایف اصلی کارگر شیردوش می باشد.
• به کار بردن صحیح دستگاه شیردوشی از مبتلا شدن گاو به ورم پستان جلوگیری می کند.
• اجرای مراحل شیردوشی و ترتیب آن نقش مهمی در سلامت پستان دام و تمیزی شیر تولیدی دارد.
• شستشوی پستان در ابتدای شیردوشی سبب کم شدن بار میکربی و تحریک پستان جهت ترشح اکسی توسین از هیپوفیز می شود.
• شستشوی دقیق دستگاه شیر دوش در پایان شیردوشی سبب کاهش بار میکروبی شیر می گردد.

منبع: مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی جهاد کشاورزی استان تهران