مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
شِماى کلى از اندام هاى ظاهرى طیور
پوشش بدن طیور
پوشش بدن طیور از پر، پوست و یک بافت پوششى فلسى شکل که تکامل یافت هتر از پوست خزندگان است تشکیل شده است.
پرها
پوشش پر در پرندگان را می توان عامل تمایز این گروه از سایر مهره داران دانست. در سیر تکاملى پرندگان، بیشتر قسمت هاى فلسى خزندگان تبدیل به پر شده است. هم پر و هم فلس از پروتئین مشابهى به نام کراتین ساخته شده اند.
پرها وظایف متنوعى دارند:
- به پرواز کمک می کنند.
- به حفظ درجه حرارت بدن کمک می کنند.
- پرنده را از برف و باران حفظ می نمایند.
- پرنده را در مقابل صیادان استتار می کنند.
- باعث جذابیت پرنده در بین پرندگان همان گروه می شوند.
معمولاً سه نوع پر در بدن پرندگان قابل تشخیص است:
۱) پرهاى بزرگ یا شاه پرها: این پرها از خارج، بدن پرنده را پوشانیده اند و در زیر آن ها پرهاى دیگرى قرار گرفته است. پرهاى بال و دم جزء این دسته به شمار مى روند. تعداد پرهاى بزرگ کم است و بسته به نژاد و جنس و گونه متفاوت مى باشد.
پرهاى بزرگ داراى یک شاخه اصلى مى باشد که در قسمت پایین تو خالى و در قسمت بالا توپر است. قسمت تو خالى آن پایه پر نام دارد و قسمت توپر آن بدنه پر نامیده مى شود. قسمت توپر از دو طرف داراى شاخه هاى فرعى است که به آن ها ریش می گویند. از هر یک از این ریش ها شاخه هاى فرعى دیگرى به موازات هم از دو طرف جدا شده که به هریک از آن ها ریشک می گویند. شاخه هاى فرعى در قسمت انتهایى خود داراى انشعابات کوچک ترى می باشند.
۲) پرهاى کوچک یا پوش پر: این پرها معمولاً تمام بدن را فرا می گیرد و اغلب، پرهاى بزرگ در بعضى قسمت ها روى آن ها را مى پوشاند ( مانند بال ها ). وظیفه این پرها حفظ و پوشش بدن است و تعداد آن ها فوق العاده زیادتر از پرهاى بزرگ است.
۳) پرهاى سوزنى شکل : این پرها در زیر پرهاى کوچکتر قرار گرفته و داخل فولیکول کوچکى در لایه اپیدرم پوست بدن فرو رفته است. پرها از مجارى مخصوصى در پوست بنام مجراى پر تشکیل می شوند. این مجارى و حفره ها در تمام نواحى بدن وجود دارد.
اولین آثار بوجود آمدن این مجارى در پنجمین روز زندگى جنینى پدیدار مى شود. هر پر در یک فولیکول که در پوست جنین قرار دارد شروع به تشکیل می کند در داخل این فولیکول ها پرهاى اصلى تشکیل مى شود. پرهاى اصلى از یک لکه در قاعده فولیکول منشاء می گیرند و به مرور رشد آن زیاد و از پوست خارج مى شود، بطورى که پس از مدتى پرها قابل رویت مى گردند و بتدریج بر رشد این پرها اضافه می گردد و قسمت هاى مختلف پر فرم می گیرند و تشکیل می شوند. تغذیه پرها در پوست توسط مویرگ هاى خونى انجام مى شود. این مویرگ ها در هنگامى که پر هنوز میله اى است زیادتر و طولانی تر مى باشد ولى به مرور که قسمت هاى دیگر پر تشکیل مى شود کوتاهتر می گردند.
اولین آثار تشکیل رنگدانه هاى پر در جنین پس از ۸۰ ساعت ظاهر می شود این رنگدانه ها در جرم پرها جاى می گیرند و طى مرحله تشکیل شدن پرها به قسمت هاى مختلف پر مانند ساق اصلى، ریش، ریشک و ریشک هاى فرعى مى روند و سبب رنگین شدن پرها می گردند. علت تنوع رنگ پرها وجود رنگدانه هاى مختلف و همچنین طرز قرار گرفتن آن ها مى باشد.
پرها حدود ۴ تا ۶ درصد وزن بدن طیور را تشکیل می دهند.
پوست
پوست بدن طیور غدد چربى و عرق ندارد و فقط در ناحیه دم مقدارى غده وجود دارد که به آن غدد چربى می گویند و پرنده به کمک ترشحات آن پرهاى خود را جلا مى دهد تا طراوت خود را حفظ کنند. از نظر ساختمانى، پوست از دو لایه تشکیل شده است که لایه خارجى اپیدرم و لایه زیرین درم نامیده می شوند. در ناحیه منقار وپا، پوست، ضخیم وشاخى شده است. پوست اغلب پرندگان اهلى زرد مایل به سفید است. به جزء پوست بوقلمون که به دلیل ذخیره بالاى ملانین، تیره رنگ است. شدت زردى پوست به میزان رنگدانه گزانتوفیل در جیره غذائى و همچنین میزان تخم گذارى پرنده بستگى دارد، به طورى که در مرغ هاى تخم گذار رنگ پوست به سفیدى مى گراید و این موضوع به علت انتقال رنگدانه هاى زرد از پوست به زرده تخم مرغ و ایجاد رنگ زرد در آن است.
از آن جا که پوست بدن طیور فاقد غدد عرقى مى باشد، طیور توانایى تعرق و کاهش حرارت بدن در شرایط گرما را ندارد.
در شکل زیر اندام های ظاهری سر طیور را که شامل تاج، گوش، چشم، منقار و ریش مى باشد را مشاهده می کنید.
تاج
تاج در طیور به شکل های متفاوتی وجود دارد. در شکل زیر انواع تاج نشان داده شده است.
شکل تاج نتیجه اثر متقابل ژن ها مى باشد، ولى اندازه آن به میزان هورمون هاى جنسى و شدت نور بستگى دارد. کم بودن شدت نور باعث بلند تر شدن تاج مى شود.
منقار
منقار عضوى شاخى در طیور است و عمل لب را در دیگر جانوران انجام مى دهد. منقار شامل ۲ بخش متفاوت مى باشد. این ۲ بخش عبارتند از: منقار بالایى و منقار پایینى. سوراخ هاى بینى نزدیک قاعده منقار بالایى قرار دارند.
ریش
ریش در طیور لایه ى دو گانه اى از پوست مى باشد که کشیده یا متورم شده است. لایه ى عمقى زیر پوست در این ناحیه در برگیرنده ى رگ هاى خونى بسیارى مى باشد که به همین دلیل ریش ها پُر خون و قرمز رنگ مى باشند. ریش ها در خروس بزرگتر از مرغ است.
اندام شنوائى
گوش از یک سوراخ صوتى خارجى، که در واقع به منزله سوراخ خارجى گوش مى باشد، شروع شده و به داخل مجرایى به نام ناودان صوتى خارجى راه مى یابد. شنوایى طیور معادل شنوایى پستانداران است.
اندام بینایى
اندام بینایى در برگیرنده کره ى چشم و اندام هاى فرعى است. اندام هاى فرعى در برگیرنده ى پلک ها، بافت ملتحمه، دستگاه اشکى و ماهیچه هاى پلک ها است. بینایى در طیور بسیار خوب است و متناسب با آن، چشمان بزرگى دارند که یک تصویر را با تجزیه و تحلیل بسیار عالى به دست مى آورند. طیور می توانند رنگ ها را تشخیص دهند و نسبت به رنگ بنفش و نارنجى تمایل بیشترى نشان مى دهند.
منبع: سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی
