مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
آب، عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی در اکثر نواحی خشک و نیمه خشک ایران است. با وجود خشکسالی سالیان اخیر در اکثر نواحی استان اصفهان چغندرکاران با مشکل کمبود آب مواجه هستند ولی راهکارهای زیادی برای کاهش آب مصرفی چغندرقند در طول فصل زراعی وجود دارد. حال به مطالعات انجام شده در این رابطه در بخش تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند اصفهان اشاره می گردد.
1- تغییر در تاریخ کاشت :
با توجه به شرایط خاص مناطق گرم و خشک موجود در منطقه اصفهان، وجود دوره رشد طولانی و کمبود آب در دسترس در سه ماهه ابتدای فصل رشد و امکان کشت کرپه (کشت دیر هنگام) می توان با کشت پس از آخرین آب گندم نسبت به صرفه جویی در آب مصرفی در چغندرقند اقدام کرد. مطالعاتی برای مقایسه کشت معمول و کشت پس از آخرین آب گندم بر ۲۰ رقم چغندرقند انجام شد. در این مطالعات مشخص شد که کشت پس از آخرین آب گندم با وجود عدم آبیاری طی ماه های فروردین، اردیبهشت و نیمه اول خردادماه نسبت به کشت معمول منطقه درصد قند ناخالص را افزایش می دهد و این افزایش می تواند تا حدودی کاهش عملکرد چغندر قند را جبران کند.
۲- صرفه جویی در آب مصرفی در سه ماهه اول فصل رشد :
با توجه به محدودیت آب در دسترس در سه ماهه اول فصل رشد و همزمانی نیاز آب آبیاری برای غلات و چغندرقند، تولیدکنندگان مدیریت خاصی را اعمال می نمایند. در ابتدای فصل رشد که آب در دسترس کافی می باشد چغندر قند را با دو آب (خاک آب و پی آب) به صورت سنگین و غرقابی سبز می کنند. این روش در خاکهایی با بافت سنگین انجام می شود، و پس از آن از آبیاری چغندرقند خوداری می کنند. و آب در دسترس خود را به آبیاری غلات که مراحل حساس را طی می کند اختصاص می دهند. در این مدت تغیرات ظاهری در ریشه های چغندرقند بوجود می آید و از آب ذخیره شده در اعماق خاک حداکثر استفاده را می نمایند.
توجه !
در این دوره از رشد مراقبتهای لازم زراعی و کنترل آفات و بیماریها الزامی است.
3- قطع آب آبیاری در انتهای فصل رشد :
تحقیقات زیادی در مورد قطع آبیاری در انتهای فصل رشد در محصولات چغندرقند انجام شده است. طی مطالعات انجام شده در منطقه رودشت و بر آان اصفهان نتایج زیر به دست آمد:
- در منطقه رودشت (با محدودیت شوری) ۳۰ درصد صرفه جویی در آب مصرفی در کل دوره ی رشد نسبت به آبیاری معمول (شاهد) را داشتیم و بیشترین عملکرد قند ناخالص را هم بدنبال داشت.
- در منطقه بر آان که میانگین درصد قند پایین و دوره رشد طولانی می باشد با قطع آب آبیاری در انتهای فصل رشد ۴۰ درصد صرفه جویی در آب مصرفی در کل دوره ی رشد را داشتیم و بیشترین عملکرد قند بدست آمد.
۴- تغییر در روش تهیه بستر :
با تغییرات در روش تهیه بستر و جویچه های انتقال آب می توان در مصرف آب آبیاری صرفه جویی کرد. در مقایسه ای بین فاصله ردیف ۵۰ و ۶۰ سانتی متر تک ردیفه و ۹۰ و ۱۰۰ سانتی متر دو ردیفه و دو شیوه آبیاری تمام و یک در میان مشخص گردید که فاصله خطوط کاشت ۵۰ و ۶۰ سانتیمتری با آبیاری یک در میان جویچه ها بالاترین کارایی مصرف آب برای عملکرد قند را دارند و قابل توصیه هستند.
5- تغییر در روش های آبیاری :
روش های آبیاری وجود دارد که دارای راندمان بالاتری در مصرف آب می باشند. این روش ها نیز در اصفهان مورد مقایسه قرار گرفته اند. در مطالعه ای که بین دو روش آبیاری تیپ و جویچه ای از لحاظ بازده مصرف آب، کمیت و کیفیت چغندرقند انجام شد، مشخص گردید که کارایی مصرف آب و عملکرد قند خالص در روش تیپ بالاتر و قابل توصیه می باشد.
در مطالعه ای دیگر، سه روش آبیاری بارانی، نشتی مدرن و نشتی سنتی در محصول چغندرقند مورد مقایسه قرار گرفتند و در مجموع مشخص شد که آبیاری بارانی بدلیل میزان آب مصرفی کمتر و عملکرد ریشه بالاتر بر روش های دیگر ارجحیت دارد. همچنین به لحاظ کارایی مصرف آب برای عملکرد ریشه و عملکرد قند آبیاری نشتی مدرن نسبت به سنتی برتری دارد.
۶- تغییر در آرایش کاشت :
تغییر در آرایش کاشت نیز می تواند در مقدار آب مصرفی چغندرقند تاثیر داشته باشد. کشت چغندرقند با فاصله خطوط کاشت ۵۰ و ۶۰ سانتی متر با توجه به مکانیزه بودن کلیه مراحل کاشت، داشت و برداشت چغندرقند با روش آبیاری یک در میان جویچه ها کاربردی است.
نویسنده: محمدرضا جهاداکبر
