مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
اغلب گوسفند داران کشور بر این باور هستند که تنها راه افزایش تولیدات دامی و افزایش درآمد، اضافه کردن بر تعداد دام هایشان می باشد. غافل از آن که مراتع موجود که بزرگترین منبع تامین غذای گوسفندان است ظرفیت چرای محدود دارد و بردن دام بیشتر به مراتع موجب ضعیف شدن مراتع و در نهایت نابودی آن خواهد شد.
در شرایط فعلی مراتع وضعیت خوبی ندارند و علاوه بر فرسایش شدید خاک، قادر به تامین غذای کافی برای دام هایی که متکی به مرتع هستند نمی باشد بنابراین افزایش تعداد گوسفند که یکی از راه های افزایش تولید می باشد به صلاح نیست و باید راه هایی در جهت افزایش بهره دهی هر واحد دام پیش بینی شود.
یکی از راه های بالا بردن تولید در واحد دام، استفاده اصولی از علوفه مراتع، جلوگیری از چرای بی رویه دام و حذف زود هنگام دام های مولد مازاد ( غیر اقتصادی ) می باشد. برای اینکه بدانید چرا و چگونه این امر امکان پذیر است ادامه مقاله را مطالعه کنید.
حفظ دام یا حفظ مرتع؟
دامداران گرامی چنان که می دانید از مراتع منطقه خود بیشترین بهره را شما دامداران می برید. اگر علوفه ارزان قیمت مراتع نباشد، بسیاری از شما گله داران ناچار به کناره گیری از این حرفه می شوید. در حقیقت صاحبان اصلی مراتع شما دامداران هستید. بنابراین شما باید بیشتر از هر کس در حفاظت از مراتع بکوشید.
برای حفاظت از مراتع همیشه این اصل ها را به خاطر داشته باشید:
- مرتع داری بر دامداری مقدم است.
- مهمترین و نخستین کار برای حفظ مرتع، کاهش تعداد دام و هماهنگ کردن آن با ظرفیت مرتع است.
- چرای دام ها بیش از مدت مجاز خسارت های زیادی به مرتع وارد می کند.
چرا باید دام های مولد مازاد ( غیر اقتصادی ) را از گله حذف کرد؟
هر مرتعی یک ظرفیت محدودی دارد، به این معنی که تعداد دام هایی که می توانند در مدت مشخصی بر روی قسمتی ار مرتع چرا کنند مشخص است، به این کار تعادل دام و مرتع گویند. در حال اضر بین دام و مرتع در اکثر نقاط کشور تعادل وجود ندارد و هر روز شاهد خراب شدن مراتع از یک طرف و کم شدن تولید و لاغری دام ها از طرف دیگر هستیم که باعث به وجود آمدن خسارات زیادی به کشور و دامداران می شود. اگر به اغلب گله ها توجه کنید، خواهید دید که بیشتر از نصف دام های موجود، تنها مصرف کننده غذا هستند بدون آنکه تولیدی داشته باشند. برای پیدا کردن این دام ها به پرسش های زیر پاسخ دهید:
- آیا در گله شما دام های پیر و دندان ساییده وجود دارد؟
- چند راس از دام های شما در زایش قبلی قصر و نازا بوده اند و یا بره را سقط کرده اند؟
- چرا دام های لاغر و مریض را به کشتارگاه نمی فرستید؟
- آیا نگهداری دام هایی که هم نژاد دام های گله شما نیستند هماهنگی گله را به هم نمی زند؟
حال که به این سوالات پاسخ دادید، اگر این نوع دام ها را به موقع از گله خود حذف کنید تعداد دام های باقی مانده بیشتر از ظرفیت مرتع نمی شود. انتخاب دام های خوب برای نگهداری و خارج کردن دام های نامناسب از گله را به گیزینی می گویند.
چه باید کرد؟
1- حذف میش ها و بزهای ماده پیر و کم تولید
معمولا میش ها و بزهای ماده پیر و کم تولید که حدود 20درصد از میش ها و بزهای مولد گله را تشکیل می دهند. پس از پایان دوره شیرخوارگی و بزغاله هایشان در حدود 4 ماه در داخل گله باقی می مانند و تولیدی هم ندارند در صورت حذف آن ها و پروار کردن خارج از مرتع، باعث افزایش تولید گوشت و شیر می شود.
2- حذف گوسفند قصر و نازا
برخی از دام های ماده در گله به علت های مختلفی نمی توانند بره های قوی و سالم به دنیا آورند. برای جلوگیری از زیان های آشکار و پنهان و همچنین بهتر کردن وضعیت گله از لحاظ تولید مثل، باید گوسفندان قصر و نازا و گوسفندانی که بره سقط می کنند را شناسایی کرد و به موقع از گله حذف کرد. چنان که این کار را تا چند نسل بعد ادامه دهید خود به خود گله خود را اصلاح کرده اید و دیگر با این مشکلات روبرو نخواهید شد.
3- حذف دام های لاغر، ضعیف و مریض
اگر چنانچه در گله دام های لاغر، مریض و ضعیفی دارید آن ها شرایط مناسبی برای برای شایع شدن انواع بیماری های عفونی و انگلی فراهم می سازند و برای دام های سالم شما خطر آفرین هستند. این دام ها از سهمیه غذا و علوفه سایر دام های سالم استفاده می کنند ولی هیچگونه تولیدی ندارند و تنها مصرف کننده هستند. بنابراین به گله داران توصیه می کنیم که چنانچه در گله چنین دام هایی را مشاهده کردید سریعا آن ها را حذف کنید.
4- اصلاح نژاد گله
اصلاح نژاد دام ها باعث می شود تولید بیشتر شده و درآمد افزایش یابد. اولین قدم در برنامه اصلاح نژاد دام ها، یکدست کردن گله از یک نژاد بخصوص می باشد.
هز یک از نژاد های گوسفند مانند قزل، مغانی، ماکویی و… امتیازهای خاص برای تولید شیر، گوشت و یا پشم دارند و شما دامداران در اثر تجربه چندین ساله از امتیازات آن ها آگاه هستید و می دانید که چه نوع نژادی برای شما صرف می کند. لذا با راهنمایی کارشناسان امور دام می توانید برنامه اصلاح نژاد دام ها را انجام دهید و گوسفندان نژادهای مختلف که مورد نظر در گله داری نباشد را حذف نمایید تا گله یکدست داشته باشید.
5- حذف بره و بزغاله های مازاد
بررسی ها نشان می دهد که معمولا بره و بزغاله های نر و ماده مازاد بر ترکیب گله پس از دوران شیرخوارگی ( 90 روزگی ) تا سن حدود 8 ماهگی در گله باقی می مانند. در صورت حذف آن ها در پایان شیرخوارگی از عرصه های مرتعی و پروار نمودن آن ها در خارج از مرتع از فشار آمدن زیاد به مرتع جلوگیری کردن و افزایش تولید گوشت خواهیم داشت.
توصیه ها و پیشنهادها
شاید از خودتان بپرسید اگر به توصیه های این مقاله که گفته شد عمل کنم و تعداد دام را کم نمایم، چگونه می توانم از عهده هزینه های زندگی برآیم؟ لطفا به پاسخ و توصیه های ما توجه کنید:
دام هایی را که پیشنهاد کرده ایم از گله خارج شوند، دام هایی هستند که تولید ندارند و در حقیقت آن ها مصرف کننده هستند. در دامداری هدف بالا بردن تولید در هر راس دام است نه بیشتر شدن تعداد دام ها.
پیشنهاد اول
اگر دام های اضافی را یک دوره پرواربندی کنید سود خوبی نصیب شما خواهد شد. با این کار می توانید برای افراد خانواده خود شغل جدیدی به وجود آورید.
پیشنهاد دوم
چنانچه به توصیه های ما عمل کنید علاوه بر اینکه وضعیت تولید دام ها بهتر می شود، مراتع نیز پر از گل و گیاه خواهد شد. چنین مراتعی برای پرورش زنبور عسل بسیار مناسب است. می توانید با راهنمایی کارشناسان چند کندو تهیه کنید و در کنار دامداری به زنبورداری بپردازید و از این راه درآمد بیشتری کسب کنید.
پیشنهاد سوم
در روستاهایی که نزدیک مرتع هستند و آب مناسب در اختیار دارند می توانید به پرورش ماهی اقدام کنید. برای راهنمایی بیشتر به کارشناسان جهاد کشاورزی استان و شهرستان و ادارات شیلات مراجعه کنید.
پیشنهاد چهارم
اگر در زمین های کشاورزی روستای شما و یا روستاهای همسایه، علوفه کاشته می شود، می توانید تعدادی از گوسفندان و بزهای خود را بفروشید و به جای آن گاو خریداری کنید و در اصطبل نگهداری نمایید. مطمئن باشید که درآمد آن ها از بزها و گوسفندان فروخته شده بیشتر است.
پیشنهاد پنجم
از کارشناسان امور دام بخواهید که شما را در اصلاح نژاد دام هایتان کمک نمایند زیرا این کار باعث می شود تولید بیشتر شود و درآمد شما افزایش پیدا کند.
منبع: مزرعه نو
