مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
شروع پرورش شترمرغ در جهان
تاریخچه پرورش شترمرغ به صورت تجاری در آفریقای جنوبی همگام با صادرات پر در سطح وسیع از این کشور به اروپا از سال ۱۸۶۴ میلادی آغاز شد. دومین مرحله که سبب رشد هر چه بیشتر این صنعت گردید در بین سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۱۴ میلادی روی داد. در این مرحله شترمرغ فقط جهت استحصال پر پرورش داده میشد و تنها فروش تعداد انگشت شماری پر با کیفیت برای خرید یک مزرعه کافی بود.
در نتیجه تغییرات در روند جهانی مد و نیز با آغاز وارد شدن ماشین های موتوری به عنوان وسیله نقلیه (خانمها برای نشستن در ماشین دیگر نمی توانستند کلاه هایی بـا پر بلند شترمرغ بر سر بگذارند) و مهمتر از آن شروع جنگ جهانی اول، این صنعت تقریبا سقوط کرد و رکود شدیدی در بازارهای آن ایجاد شد.
در طی دهه ۶۰ میلادی، صنعت پرورش شترمرغ به یک فعالیت کشاورزی بسیار موفق تبدیل گردید که تغییر روند تولید محصول از پر به پوست نقش چشمگیری در این موفقیت داشت.
با شناخته شدن مزایای گوشت شتر مرغ (پایین بودن چربی و کلسترول و غنی بودن آن از آهن و پروتئین) باعث شد تا گوشت شترمرغ مورد توجه قرار گیرد. تمرکز بیشتر بر نحوه زندگی در طی سالهای اخیر باعث افزایش تقاضا برای گوشت شترمرغ در سراسر جهان گردید و آفریقای جنوبی به عنوان تامین کننده عمده این گوشت شناخته شد.
در دهه ۹۰ میلادی با تغییر قوانین و گسترش بازاریابی برای محصولات کشاورزی آفریقای جنوبی، پرورش شترمرغ از منطقه لیتل کارو به سایر نقاط آفریقای جنوبی و به همان نسبت نیز در سایر کشورهای جهان گسترش یافت. با این حـال، این صنعت در جهان پیشینه طولانی ندارد و آفریقای جنوبی با در دست داشتن بیش از ۷۰ درصد از بازار جهانی چرم شترمرغ به عنوان پیشرو در این صنعت موقعیت خود را حفظ کرده است.
تاریخچه پرورش شترمرغ در ایران
تاریخچه پرورش شترمرغ در ایران از سال ۱۳۷۸ با ورود گله های مولد، تخم نطفه دار و جوجه یکروزه از کشورهای آفریقای جنوبی زیمبابوه، کانادا، هلند، بلژیک، ترکیه و اسپانیا آغاز گردید. بعد از آن به سرعت تب پرورش این پرنده بالا گرفت و مشتاقان پرورش این پرنده که شیفته تبلیغات پرورش دهنده گان شده بودند به امید دستیابی به سود زود هنگام و بدون داشتن دانش کافی از نحوه پرورش این پرنده پا به عرصه فعالیت آن نهادند.
دلال بازی و خرید و فروش پرنده زنده رواج یافت و بدلیل تقاضای فراوان شترمرغ در سنین مختلف به قیمت گزاف بفروش میرسید. قیمت جوجه سه ماهه در آن زمان تا ۴۵۰ هزار تومان، پرنده یکساله تا یک میلیون تومان و پیش مولد تا ۷ میلیون تومان و یا بیشتر بود.
توجه پرورش دهندگان بیشتر به واردات جوجه و تخم نطفه دار به منظور دستیابی بـه سود بیشتر و آنی بود و کمتر توجهی به روشهای صحیح بخصوص در زمینه پرورش مولدین، جوجه کشی و تولید جوجه میشد. تب پرورش این پرنده باعث شد که مزارع فراوانی با دریافت مجوز و یا بدون مجوز در کشور شروع به فعالیت نموده و نسبت به نگهداری پرنده تا سن بلوغ به امید تولید و فروش جوجه اقدام نمایند.
به دلیل قیمت بالای پرنده زنده تمایل به پرواربندی و کشتار وجود نداشت و همه پرندگان وارداتی و تولیدی بصورت زنده معامله شده و در مزارع نگهداری می شدند، بطوری که جمعیت مولدین به سرعت افزایش یافت و صنعت آماده ورود به فاز جدید که تولید جوجه از مزارع داخلی بود گردید. به دلیل عدم دانش کافی و اطلاعات فنی در زمینه پرورش شتر مرغ اغلب پرورش دهندگان در سالهای اولیه با ضرر و زیان و یا شکست مواجه شدند.
در این مرحله واردات صورت نمی گرفت و قیمتها سیر نزولی بخود گرفته بود. تولید در مزارع پرورش مولد در کشور بطور جدی تری آغاز گردید. پرواربندی تا حدودی رونق یافت ولی پرواربندان در فروش پرنده کشتاری و محصولات سردرگم بوده و با مشکل مواجه بودند. آنها بسختی مشتری پیدا میکردند و سود زیادی نیز عایدشان نمی گردید. اتحادیه پرورش دهندگان شترمرغ و یا شرکت های موجود نیز فکری بحال پرندگان کشتاری و محصولات نهایی نکرده بودند و محصولات نهایی با قیمت نازل بفروش می رسید. اگر هم خرید و فروشی انجام میگردید مقطعی بود و تداوم نداشت. اکثر مزارع مولد بدلیل نداشتن دانش کافی از نحوه مدیریت مولدین و دستگاه جوجه کشی مناسب نتوانستند تولید خوبی داشته باشند و با ضرر و زیان نسبت به حراج مولدین خود به قیمت نازل اقدام نمودند.
جمعیت انبوهی از مولدین کشور نیز به دلیل کاهش قیمت و نبودن مشتری روانه کشتارگاه ها گردید. ناامیدی در میان پرورش دهندگان حاکم بود و جمعیت مولدین بسرعت کاهش یافت و اغلب مزارع کوچک و متوسط از روند تولید خارج شدند. در واقع صنعت غربال گردید و پرورش دهندگانی که اصولی کار میکردند و مسائل فنی را رعایت می نمودند ایستادگی کرده و به تولید خود ادامه دادند و کسانی که از قبل پیش بینی های لازم را انجام نداده بودند با شکست مواجه شدند.
پرورش دهندگان نوپا که در این مرحله اقدام به تاسیس مزرعه نمودند با شانس و اقبال خوبی برخوردار شدند، چرا که توانستند مولدین خود را با قیمت بسیار ارزان تامین نمایند. این پرورش دهندگان اغلب کسانی بودند که منطقی تر پا به عرصه این فعالیت نهادند. آنها می دانستند چنانچه مسائل اصولی و فنی را رعایت ننمایند و فکری برای آینده بازار خود نکنند سرنوشتی مشابه پیشینیان را خواهند داشت. بنابراین در این دوره توجه بیشتری به اصول پرورش و مدیریت فارم و نکات فنی و بهداشتی میگردید و رکوردهای تولید مثلی و جوجه کشی از ارقام قابل قبولی برخوردار بود.
پرورش جوجه و پرواربندی نیز رونق بیشتری یافت و با کاهش تلفات نسبت به قبل همراه بود. بهبود عملکرد مزارع مولد، مهارت در دانش جوجه کشی شترمرغ و ارتقاء کیفیـت دستگاه های جوجه کشی از دیگر رویدادهای این دوره بود.
از دیگر رویدادها رفع نگرانی و دغدغه های پرواربندان بدلیل فعالیت شرکت هایی در زمینه خرید پرندگان کشتاری و محصولات حاصل از کشتار بود فعالیت این شرکتها نقطه عطف این صنعت بوده و جان تازه ای را به آن بخشید. فرآوری و صادرات محصولات به سایر کشورها آغاز شد و دانش فرآوری محصولاتی نظیر چرم و پر ارتقاء یافت. بدیهی است شرایط بازار جهانی اثرات انکار ناپذیری در سودآوری پرورش دهندگان دارد و همواره این صنعت را با فراز و نشیبهایی روبرو می سازد.
لازم به ذکر است که کلیه نژادهای تجاری شترمرغ شامل گردن سیاه آفریقایی، گردن آبی و گردن قرمز به کشور وارد گردیده و موجود میباشد. لذا به دلیل آمیخته گری نژادی، نژاد خالص به ندرت در کشور یافت میشود.
این مطلب برگرفته از کتاب « راهنمای پرورش شترمرغ » است که در مجموعه آموزشی پرورش شترمرغ ، که یکی از جامع ترین منابع آموزشی پرورش شترمرغ به زبان فارسی هست، موجود است.
