مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
تب دره ریفت عفونتی آربوویروسی در حیوانات اهلی است که انسان را نیز به طور اتفاقی مبتلا می کند و باعث مرگ و میر بالا می گردد. گزارش موارد ثابت شده تب هموراژیک کریمه کنگو در کشور امکان وجود عوامل دیگر ایجاد کننده تب های خونریزی دهنده را مطرح می کند. هرچند تاکنون مورد ثابت شده ای از تب دره ریفت در کشور گزارش نشده است، امروزه با افزایش ارتباطات جهانی، بیماریهای واگیر و خطرناک در هر نقطه از جهان، خطری بالقوه برای سایر کشورها هستند. در این میان، زئونوزها از ابعاد مختلف بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اهمیت روز افزونی یافته اند. در این بین تب دره ریفت بیماری مشترک عادی است که باعث مرگ و میر و سقط جنین فراوان در دام ها و به ویژه نشخوارن کنندگان اهلی و بیماری سخت و کشنده ای را در انسان می شود.
میزبانان ویروس
گاو، گوسفند، بز، گاومیش، شتر، تعدادی از جوندگان، نشخوار کنندگان وحشی، بز کوهی و میمون های آفریقایی، اسب و گوشتخواران اهلی و خانگی، انسان
ناقل ها
دسته وسیعی از پشه ها به طور بیولوژیک یا مکانیکی ناقل ویروس تب دره ریفت هستند. پشه های جنس ائدس (Aedes) از مهم ترین ناقلین بیولوژیک ویروس هستند که در شیوع و انتشار بیماری نقش بسیار مهمی دارند و انتقال عمودی ویروس نیز در آنها اثبات شده است.
انتقال بیماری در انسان و دام
پشه نقش اصلی را در انتقال ویروس بیماری به انسان دارد و مهمترین راه ابتلای دام هاست. انسان از راه تماس با زخم و جراحات سطح پوست، خون، گوشت تازه و سایر مایعات و اندام های دام آلوده به بیماری مبتلا می شود.
علائم بیماری در انسان
۹۸ درصد افراد به شکل سندرم شبه آنفلوانزا به بیماری مبتلا می شوند. دوره نهفتگی بیماری ۲ تا 6 روز است. بیماری با تب ناگهانی 37.8 تا ۴۰ درجه سانتی گراد آغاز می شود و ضعف، لرز، سردرد، درد عضلانی و مفصلی کمر درد، بی اشتهایی و ناراحتی در قسمت های بالایی معده و گاهی نیز سختی گردن، ترس از نور، تهوع، استفراغ، جوش های نقطه ای و خونریزی از بینی دیده می شود. به طور کلی بیماری در انسان خوش خیم است و در مدت کمتر از یک هفته بیمار بهبود می یابد. ولی بیماری در عده کمی از مبتلایان حاد شده و به یکی از شکلهای :
- درگیری چشمی
- تورم مغز و پرده های آن
- تب خونریرزی دهنده با نکروز کبدی دیده می شود.
۲ تا ۵ درصد بیماران به سندرم درگیری چشمی و کمتر از ۱ درصد آن ها سندرم های تورم مغز و پرده های آن و تب خونریزی دهنده دچار می شوند. در صورت پیشرفت بیماری علائم آنسفالیت حاد، خونریزی، هپاتیت و گرفتاری چشمی به صورت کاهش بینایی اتفاق می افتد.
راه های سرایت بیماری به انسان
- گزش پشه آلوده
- استنشاق هوای آلوده به ویروس
- تماس پوست خراشیده و آسیب دیده با خون، مایعات بدن و اندام های حیوانات آلوده هنگام کشتار و پس از آن
- مصرف شیر آلوده غیر پاستوریزه و نجوشیده
انتقال معمولی بیماری از | انسان به انسان گزارش نشده است.
علائم بیماری در حیوان
همه گیریهای تب دره ریفت با مرگ و میر زیاد در دامهای جوان و سقط جنین در دام های آبستن شناخته می شود. در بره ها و تا حدودی در بزغاله ها، تب ۴۰ تا ۴۲ درجه سانتی گراد، بی اشتهایی، ضعف و در دام های درگیر بی حالی و تمایل نداشتن به حرکت و تغذیه دیده می شود. دوره نهفتگی (کمون) بیماری ۱۲ تا ۱۸ ساعت است. این حیوانات بندرت بیش از ۳۶ ساعت زنده می مانند.
انتشار بیماری در جهان
این بیماری اولین بار در دره ریفت کنیا گزارش شده و در سال های اخیر در جنوب عربستان و شمال یمن همه گیری هایی مشاهده گردیده است.
بیماری در حیوانات
ورود ویروس بیماری به یک منطقه سبب آلودگی و مرگ و میر ناگهانی بسیاری از دام ها (تلف شدن ۹۰٪ برههای آلوده) و سقط جنین در ۱۰۰٪ گوسفندان و ضرر و زیان اقتصادی قابل توجه می گردد.
افراد در معرض خطر بیماری
- افرادی که بدون استفاده از وسایل حفاظتی حیوانات را ذبح می کنند (بخصوص در طی مراسم قربانی)
- کارکنان کشتارگاه ها، قصاب ها، چوپان ها
- افرادی که بدون پشه بند یا مواد دور کننده حشرات شب ها در مناطق آلوده استراحت می کنند.
راه های پیشگیری
- استفاده از حشره کش ها و مواد دور کننده (پماد، لوسیون یا اسپری حشرات.
- پوشیدن پیراهن آستین بلند و یقه بسته، شلوار بلند و جوراب ساقه بلند در مناطق آلوده.
- بکار بردن پشه بند مناسب.
- پرهیز از تماس مستقیم با خون و بافت دام های ذبح شده و بکار بردن ماسک، عینک، دستکش، روپوش، کلاه، پیش بند پلاستیکی بلند و چکمه هنگام ذبح و تماس با خون و لاشه حیوانات. از تماس و دستکاری لاشه حیوانات ذبح شده به خصوص پس از قربانی بدون استفاده از وسایل حفاظتی جدا خودداری گردد.
درمان بیماری
اصول درمان شامل مراقبت و درمان حمایتی بیماران با دو اقدام حفاظتی عمده شامل می باشد:
- جلوگیری از گزش پشه
- عدم تماس با لاشه گوسفندان و سایر دام های ذبح شده.
