مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
شاخه های مرکبات که به صورت های مختلفی گل می دهند، بعد از آلودگی، کل خوشه از بین می رود که به این حالت بلاست مرکبات یا پژمردگی سریع اندام های زایشی گویند.
کشور ایران با تولید سالانه 42700000 تن مرکبات مقام هفتم را در بین کشورهای عمده ی تولید کننده مرکبات دنیا را دارد. استان مازندران نیز با داشتن 114 هزار هکتار سطح زیر کشت و تولید سالانه 2.2 میلیون تن مقام اول تولید را در ایران دارا می باشد. در دنیا سالانه میزان زیادی از محصول مرکبات بر اثر آفات و بیماری های مختلف از بین می رود و کشور ایران و استان مازندران نیز از این امر مستثنی نیست.
بیماری پژمردگی و خشکیدگی سرشاخه های پرتقال در باغ های مرکبات مناطق بابل، قائمشهر و ساری در سال 1367 مشاهده شد. در مواردی توسعه لکه های نکرزه منجر به خشکیدگی سرشاخه ها می شود. علائم بیماری به صورت لکه های کشیده روی شاخه ها مشاهده می شود. ممکن است لکه های قهوه ای تا سیاه رنگ اطراف جوانه را فرا گیرند و از محل تیغ شروع شده و آن را خشک کنند و از محل قسمت آلوده به بالا خشک شوند.
شاخه های لیمو که به صورت خوشه ای گل می دهند، بعد از آلودگی، کل خوشه از بین می رود که به این حالت بلاست یا پژمردگی سریع اندام های زایشی گویند. در ارقام دیگر مرکبات، علائم فقط به صورت شانکرهای فرو رفته است. در ارقام حساس لکه های بزرگ و فرو رفته و مدور روی میوه تشکیل می شود که منحصر به پوست بوده و به گوشت میوه نمی رسد. اکثر ارقام و گونه های مرکبات شامل ارقام لمون، پرتقال، گریپ فروت و سیترنج نسبت به بیماری حساس هستند.
عامل بیماری در شرق مازندران باکتری Pseudomonas viridiflava شناسایی شده است. در حالی که در دنیا عامل بیماری بلاست گونه Pseudomonas syringae pv. Syringae معرفی شده است. به نظر می رسد بیماری بلاست در مازندران توسط هر دو گونه فوق ایجاد شود که در غرب و شرق مازندران فراوانی دو گونه متفاوت است.
باکتری از راه روزنه و زخم های ناشی از باد و حشرات وارد برگ شده و موجب لکه برگی می شود. اولین علائم بیماری در محل دمبرگ مشاهده می شود که به صورت آبسوخته یا سبز پر رنگ است. برگ های بیمار بصورت خشک و متصل به شاخه باقی می مانند در حالیکه شاخه سبز رنگ است.
با توسعه بیماری، آلودگی به سمت ساقه حرکت نموده و ایجاد شانکر می کند. خسارت اصلی این بیماری در اوخر زمستان و اوایل بهار اتفاق می افتد که باعث از بین بردن سرشاخه ها و گل های مرکبات می شود. در نقاط آبگیر و دشت خسارت بیماری بیشتر از نقاط کوه پایه است زیرا سرمازدگی و یخ زدگی بیشتر می باشد که به توسعه و شدت خسارت بیماری کمک می کند.
در غرب مازندران روی میوه های نگهداری شده در انبار نیز لکه های فرو رفته بلاست ظاهر می شود. در سال هایی که بارندگی و سرما در فصول زمستان و بهار زیاد باشد خسارت بیماری در مرکبات به خصوص در نهالستان ها چشم گیر به نظر می رسد. سرمای بهاره همزمان با بارندگی های ابتدای فصل بهار فاکتورهای اصلی اپیدمی شدن بیماری هستند.
علائم بیماری بلاست مرکبات
علائم بیماری ابتدا به صورت لکه های آبسوخته در محل دمبرگ برگ های جوان مشاهده می شود. سپس لکه ها توسعه یافته و به رگبرگ میانی برگ می رسند و سر انجام موجب مرگ کامل برگ می شوند. برگ های آلوده به صورت خشک شده، پیچ خورده و آویزان به سرشاخه ها باقی می مانند، در حالی که هنوز سبز رنگ هستند.
علائم بیماری در سرشاخه ها عمدتا به صورت لکه های نکروزه در محل دمبرگ و یا زخم های ناشی از تیغ مرکبات می باشد که با گسترش بیماری طی چند روز موجب خشک شدن سرشاخه ها از محل لکه ها به طرف بالای شاخه می شود. علائم بیماری روی ارقام حساس مرکبات به خصوص لمون ها به صورت لکه های فرو رفته به قطر یک سانتی متر می باشد.
همچنین زمانی که بارندگی های بهاره به صورت مستمر باشد خسارت بیماری در گل های مرکبات نیز دیده می شود که با سیاه شدن و ریزش گل ها همراه است. ارقام سه برگچه ای و ماکروفیلا نسبت به این بیماری حساس بوده و در سال هایی که شرایط مناسب باکتری در فصل زمستان مهیا باشد، خسارت بیماری افزایش یافته و به صورت سر خشکیدگی عمومی سرشاخه ها در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار مشاهده می شود.
کنترل بیماری بلاست مرکبات
در سال هایی که شرایط مناسب شامل بارندگی کافی و سرما برای آلودگی باکتری عامل بیماری وجود دارد خسارت بیماری در مرکبات به خصوص در ارقام حساس شامل پرتقال، نارنگی و لمون ها زیاد می باشد. همچنین در نهالستان ها به دلیل تراکم زیاد و شرایط مناسب باکتری خسارت می تواند قابل توجه باشد.
بنابراین برای مبارزه و پیشگیری از خسارت می توان از سموم مسی چون اکسی کلرورمس و بردوفیکس با 2 تا 3 بار محلول پاشی در زمان مناسب می توان بیماری را کنترل نمود. تعیین زمان مناسب محلول پاشی (شروع بیماری) در مناطق و سال های مختلف، متفاوت می باشد. بر اساس مطالعات انجام شده در سال های اخیر مشخص شده است که یکی از زمان های بالا رفتن جمعیت باکتری در آبان ماه تا دی بوده و دیگری در اسفند تا فروردین می باشد.
دقیقا قبل و بعد از بروز سرمازدگی در صورت ادامه بارندگی تعداد دفعات سم پاشی در فصل بهار اضافه می شود. بنابراین با محلول پاشی در این زمان ها می توان خسارت بیماری را کاهش داد. میزان مصرف اکسی کلرورمس در فصل پاییز و زمستان 2.5 تا 3 در هزار می باشد. در صورتی که بارندگی های بهاره ادامه داشته باشد باکتری علاوه بر برگ و سرشاخه موجب آلودگی و ریزش گل ها نیز می شود.
