بهترین روش تعیین سن ماهی اسبله

چکیده

ماهی اسبله با نام علمی (Silurus glanis) از خانواده گربه ماهیان است. این ماهی در منطقه وسیعی شامل مرکز، جنوب و شرق قاره اروپا تا نزدیکی دریای بالتیک و حوضه آبریز دریای خزر یافت می شود. ماهی اسبله فاقد هر گونه فلس بوده از این رو جهت تعیین سن آن از استخوان باله سینه ای و جسم مهره استفاده بعمل آمد. تعداد ۱۵۰ قطعه از این ماهی از دو تالاب انزلی و امیر کلایه صید گردید و کار تعیین سن آن صورت پذیرفت. دامنه سنی ماهیان اسبله صید شده در تالاب انزلی ۹ – ۱ سال بود و ماهیان ۳ – ۲ ساله بیش از ۷۲٫۱ درصد ترکیب سنی را به خود اختصاص داده است. در تالاب امیر کلایه دامنه سنی ۱۲ – ۱ سال بوده و ماهیان ۳ – ۲ ساله ۶۷٫۴ درصد ترکیب سنی را بخود اختصاص داده است. نتایج حاصله نشان داد که در خصوص تعداد حلقه های سالیانه تفاوتی بین شعاع باله سینه ای و استخوان ستون مهره نبوده ولی وضوح دید در ستون مهره بهتر از شعاع باله می باشد. اما از آنجائیکه بریدن شعاع باله نیاز به کشتن ماهی نداشته و ظاهر ماهی را نیز خراب نمی کند می تواند گزینه مناسب تری برای تعیین سن این ماهی محسوب گردد.

مقدمه

آبزیان بعنوان یکی از منابع پروتئینی از دیر باز مورد توجه بوده و همواره در جهت بهره برداری از آن سعی می شود تا روش های اصولی در جهت حفظ ذخایر آنها بکار گرفته شود. ترکیب سنی و تعیین سن آبزیان و ارتباط آن با فاکتورهای بیولوژیک می تواند راهگشائی در خصوص بررسی و مدیریت بر ذخایر آبزیان باشد. ماهی اسبله با  یکی از با ارزشترین ماهیان ایران و منطقه اوراسیا است. اهمیت این ماهی در زمینه هایی مانند تکثیر و پرورش، ماهیگیری ورزشی، اکوتوریسم و غیره می باشد. اعضای این راسته حدود ۲۲۰۰ گونه هستند که در ۲۹ خانواده قرار گرفته اند. بزرگترین اندازه مشاهده شده از این ماهی به طول ۵ متر و وزن ۳۰۶ کیلوگرم گزارش شده است. در ایران نمونه ای به طول ۲٫۵ متر و وزن ۱۰۴ کیلوگرم ثبت گردیده است.

پرافکنده (۱۳۷۹) به بررسی روش های تعیین سن آبزیان پرداخت. ربانی و همکاران (۱۳۷۸) تعیین سن لارو ماهیان دریایی را با استفاده از بررسی میکروسکوپی اتولیت انجام دادند. امینی و همکاران در مورد استفاده از ابعاد و وزن اتولیت برای تخمین سریع و کم هزینه سن ماهی شوریده معمولی تحقیق کردند. همچنین (Chugunova (1963 به مطالعه سن و رشد در ماهیان، Li و (Xie (2008 به بررسی تعیین سن و رشد گربه ماهی Glyptosternum maculatum در چین پرداختند.

Gibbs و همکاران (۲۰۱۳) بر روی سن گربه ماهی Pterygoplichthys disjunctivus در فلوریدا کار کردند.

مواد و روش

تعداد ۱۵۰ قطعه ماهی اسبله صید شده و پس از انجام بیومتری، از نمونه ها شعاع باله و استخوان ستون مهره گرفته شد. باله سینه ای را از محل مفصل بریده و آنها را بطور عمودی در بین گیره محکم کرده و در مقابل آفتاب خشک کرد. پس از خشک شدن، مقاطعی به ضخامت ۰٫۵ تا ۳ میلیمتر با اره مویی دستی بریده شود. برای نیل به نتیجه بهتر باید اره ای را انتخاب کرد که در هر اینچ 70 دندانه داشته باشد، این مدل اره ها معمولاً در جواهر سازی بکار برده می شوند.

در زمان مطالعه برش ها، آنها را روی یک تیغه شیشه ای در داخل چند قطره گلیسرین، آب، الکل و یا بالزام کانادایی قرار داده تا شفاف گردد. سپس با استفاده از لوپ دو چشمی با درشت نمایی پائین و با تابش نور اقدام به شمارش حلقه های تاریک و روشن می نماییم. همچنین از ستون مهره ماهی اسبله نیز می توان برای دقت بیشتر کار تعیین سن استفاده نمود. ابتدا ستون مهره را بطور موقت در آب گرم قرار داده و بافت های دور ستون مهره را جدا می کنیم. سپس مهره های اول تا پنجم را برای تعیین سن جدا کرده، خشک می کنیم و برش هایی مثلثی شکل جدا نموده و با استفاده از کاغذ سمباده نرم جلا داده می شود. استفاده از گلیسرین می تواند در آشکارتر نمودن خطوط سن مفید باشد. در این مرحله، برش ها را بر روی لام قرار داده و با استفاده از لوپ دوچشمی تعیین سن انجام می گردد.

نتایج

بدلیل اینکه ماهی اسبله فاقد هرگونه فلسی می باشد، جهت تعیین سن از شعاع باله، ستون مهره و اتولیت آن می توان استفاده نمود. سایر محققین نیز از اولین شعاع سخت باله سینه ای ماهی اسبله برای تعیین سن آن استفاده نموده اند (Chugunova ,1963 ;Berg ,1948). اگرچه استفاده از ستون مهره نیز برای تعیین سن این ماهی در سایر منابع گزارش گردیده است (Alp et al, 2004). نتایج حاصله نشان داد که بین تعداد حلقه های سالیانه مشاهده شده در شعاع باله سینه ای و استخوان ستون مهره تفاوتی نبوده ولی وضوح دید در برش ستون مهره بهتر از شعاع باله می باشد. از آنجائی که بریدن شعاع باله نیاز به کشتن ماهی نداشته و ظاهر ماهی را نیز خراب نمی کند لذا می توان به جای جسم مهره از شعاع باله سینه ای ماهی اسبله برای تعیین سن استفاده نمود.

لازم به ذکر است که اگر نمونه باله سینه ای بدلیل سن بالای ماهی براحتی قابل تعیین سن نباشد، می توان از ستون مهره برای دقت بیشتر استفاده نمود، اتولیت این ماهی بدلیل ضخامت زیاد و نیاز به تهیه برش و عدم وجود امکانات، مورد استفاده قرار نگرفت. میانگین طول و وزن ماهیان اسبله زیست سنجی شده بترتیب ۵٫۲ ± ۷۳٫۹ سانتیمتر و ۴۸۹ ± ۴۷۰۲٫۲ گرم بوده است.

نوشته قبلی

اصول کشت و کار موفق گندم [اینفوگرافیک]

نوشته بعدی

بیماری شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار