مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
برنج رقم آنام، جدید، پرمحصول و پاکوتاه
در راستای اصلاح ارقام جدید و مشابه ارقام محلی ایرانی، برنج رقم آنام طی یک فرآیند زمانی ۱۵ ساله اصلاح و در سال ۱۳۹۷ معرفی شد. برنج آنام با متوسط عملکرد دانه ی 5.5 تن در هکتار، وزن صد دانه 2.5 گرم، تعداد دانه ی پر ۱۳۷ عدد، ارتفاع بوته ۱۰۰ سانتی متر و میزان آمیلوز ۲۰ درصد، ضمن برتری نسبت به والدین خود جزء ارقام برنج زودرس (۱۰۲ روز) و پاکوتاه محسوب شده و از کیفیت پخت مشابه ارقام محلی ایرانی برخوردار می باشد.
جوانه زنی بذور لاین مذکور در خزانه همانند سایر ارقام محلی از سرعت بالایی برخوردار بوده و بعد از نشا در زمین اصلی به خوبی استقرار می یابد و به این ترتیب از رشد و توسعه ی علف های هرز جلوگیری می کند.
والدین برنج رقم آنام
رقم آنام حاصل تلاقی ساده بین رقم اصلاح شده ی صالح به عنوان والد مادری و رقم محلی هاشمی به عنوان والد پدری می باشد. رقم اصلاح شده ی صالح، حاصل تلاقی ساده بین رقم وارداتی از ایری (2-1-2-1-20-IR39385) و رقم خزر می باشد.
وجود ریشک های کوتاه و سفید، ارتفاع بوته مناسب و مقاومت به عارضه ی خوابیدگی بوته، مقاومت به بیماری بلاست، زودرسی، طول دانه ی بلند و عملکرد دانه ی متوسط از خصوصیات بارز رقم صالح بوده و دارای ترکیب پذیری عمومی بالایی برای صفات مهم زراعی می باشد.
رقم صالح دارای میزان آمیلوز بالایی بوده و از کیفیت پخت مطلوبی برخوردار نیست و به همین دلیل بعد از معرفی چندان مورد استقبال کشاورزان و بازار مصرف واقع نشد. اما در مقابل، رقم محلی هاشمی از ارقام خوش کیفیت برنج ایرانی همانند ارقام محلی دیگر دارای عملکرد دانه ی پایینی است و با دارا بودن راندمان تبدیل بالا و میزان آمیلوز متوسط جزء ارقام زودرس تا میان رس به حساب می آید.
بازار مناسب، کیفیت پخت بالا و استقبال مصرف کنندگان از رقم محلی هاشمی با وجود تمامی معایب آن، از دلایل کشت رقم هاشمی در سطح زیادی از دو استان شمالی کشور می باشد. در راستای تداوم معرفی ارقام جدید با دارا بودن خصوصیات ارقام محلی و با هدف کاهش ارتفاع بوته و طول دوره رشد، جمعیت اصلاحی حاصل از تلاقی هاشمی به صالح در سال ۱۳۸۳ تشکیل و با استفاده از روش اصلاحی شجره ای گزینش لاین های پاکوتاه و زودرس طی یک دوره ی پنج ساله انجام شد (شکل ۱).
از تلاقی مذکور، تعداد ۱۳ لاین امید بخش جدید انتخاب و با ارزیابی آنها طی دو سال در ۳ مکان، لاین جدید با کد 12-RI1830 با عملکرد و پایداری بالاتری نسبت به سایر لاین ها مورد گزینش نهایی واقع شد.
لاین مذکور پس از ارزیابی در آزمون های بهزراعی به منظور تعیین میزان کود مصرفی، تراکم مناسب بوته و آزمایش تحقیقی – ترویجی جهت آشنایی کشاورزان با چگونگی زراعت و مقایسه ی آن با رقم هاشمی تحت عنوان رقم آنام در سال ۱۳۹۷ به جامعه ی کشاورزی معرفی شد. برنج رقم آنام دارای خصوصیات مهمی است که آن را از سایر ارقامی که تاکنون معرفی شده اند متمایز می نماید.
شباهت زیاد این رقم به ارقام محلی و بالا بودن کیفیت پخت در کنار عملکرد قابل قبول، پاکوتاهی و زودرسی آن باعث شده است که مورد توجه زیادی قرار گیرد. رقم مذکور از نظر ساختار ظاهری و مورفولوژی بسیار شبیه رقم محلی ایرانی بخصوص رقم دمسیاه است و همانند آن دارای ریشک های کوتاه و سیاه رنگ می باشد.
مقایسه ی خصوصیات مختلف زراعی و همچنین مشاهدات عینی و مزرعه ای حاکی از آن است که رقم جدید از نظر ارتفاع بوته و زمان رسیدن تفاوت چشمگیری با ارقام محلی رایج دارد. پخت برنج سفید رقم آنام به صورت کته و آبکش و مصرف آن نشان داد که از کیفیت پخت و خوراک بسیار خوبی برخوردار است. همچنین رقم جدید بعد از پخت نرم بوده و مانند ارقام محلی دارای عطر و طعم می باشد.
مقایسه برنج رقم هاشمی و برنج آنام
برنج آنام به همراه رقم بومی هاشمی در پنج شهرستان استان گیلان (رودسر، فومن، تالش (اسالم)، رشت (خمام و سنگر)) در مزارع کشاورزان پیشرو کشت شد. نتایج حاصل از ارزیابی خصوصیات مهم زراعی رقم جدید و رقم هاشمی در این مناطق نشان داد که رقم جدید در شهرستان رشت (خمام) با عملکرد ۶ تن در هکتار بیش ترین و در شهرستان رشت (سنگر) با 4.8 تن در هکتار کم ترین میزان عملکرد دانه را داشت.
عملکرد دانه ی رقم محلی هاشمی در دو شهرستان خمام و سنگر یکسان و برابر با 3.8 تن در هکتار بود که نسبت به رقم جدید از عملکرد کمتری برخوردار بود.
عملکرد دانه ی رقم جدید در شهرستان رودسر برابر با 4.965 تن در هکتار بود که نسبت به رقم هاشمی (3.850 تن در هکتار) از عملکرد بیشتری برخوردار بود. در شهرستان فومن نیز عملکرد دانه ی رقم جدید به میزان 1.25 تن در هکتار بیشتر از رقم محلی هاشمی بود و در شهرستان تالش (اسالم) عملکرد دانه ی رقم جدید و رقم هاشمی به ترتیب برابر با 5.810 و 4.500 تن در هکتار بود که در این منطقه نیز عملکرد رقم جدید بیشتر از رقم هاشمی بود.
نتایج نشان داد که در تمامی شهرستان ها عملکرد دانه ی رقم جدید با متوسط عملکرد 0.235 ± 5.355 تن در هکتار بیشتر از رقم هاشمی با متوسط 0.371 ± 4.220 تن در هکتار بود. در کلیه ی مناطق مورد بررسی، ارتفاع بوته ی رقم جدید با اختلاف ۴۷-۳۷ سانتی متر، کم تر از رقم هاشمی بود که کمترین و بیش ترین اختلاف به ترتیب مربوط به دو شهرستان رشت (خمام) و رودسر بود.
متوسط تعداد خوشه در لاین جدید با دامنه ی ۲۰-۱۸ عدد، بیشتر از رقم هاشمی با دامنه ی ۱۴-۱۲ عدد در کلیه ی مناطق بود. رقم جدید و رقم هاشمی از نظر تعداد دانه در خوشه اختلاف زیادی را نشان دادند، به طوری که در کلیه ی مناطق مورد بررسی رقم آنام از نظر تعداد دانه در خوشه نسبت به رقم هاشمی برتری داشت. طول دوره رشد از زمان بذرپاشی تا مرحله ی رسیدن کامل در رقم جدید بین ۱۰۰ – ۱۰۴ روز و در رقم هاشمی بین ۱۲۵-۱۱۵ روز بود (جدول 1).
در سال های اخیر کشت مستقیم برنج در بستر غرقاب با موفقیت های قابل توجه ای همراه بوده است. یکی از نگرانی های این روش کشت، خوابیدگی و خسارت علف های هرز می باشد. ارقام اصلاح شده و لاین های امیدبخش به دلیل تحمل به ورس ممکن است گزینه ی مطلوبی برای کشت مستقیم باشند.
به دلیل حصول نتایج موفقیت آمیز کشت مستقیم برنج در موسسه تحقیقات برنج کشور با لاین در دست معرفی 12-RI18430 (برنج رقم آنام) آزمایش های میدانی در منطقه ی آبکنار انزلی در زمینی به مساحت دو هزار مترمربع با مصرف ۱۰۰ کیلو گرم بذر در هکتار اجرا شد. طبق نظر کشاورز، که به طور مداوم رقم هاشمی در این مزرعه کشت می کرده است، میزان محصول حدود چهار تن بوده است، در حالی که عملکرد رقم آنام در سیستم کشت مستقیم به میزان ۵۲۵۰ کیلوگرم در هکتار برآورد شد.
رقم جدید در خاک های سست و شنی منطقه ی آبکنار انزلی فاقد ورس و استقرار اولیه ی آن در مزرعه سریع و یکنواخت بود. برای کنترل علف های هرز، دو علف کش کانسیل (یک هفته قبل از بذرپاشی در کرت های غرقاب) به میزان ۱۵۰ گرم ماده ی تجاری در هکتار و علف کش نومینی (چهار هفته پس از بذرپاشی در مرحله ی دو تا سه برگی علف هرز با استفاده از سمپاش در کرت های زهکشی شده و بدون غرقاب) به میزان ۲۵۰ گرم ماده ی تجاری در هکتار استفاده شد.
نظرسنجی انجام شده در پنج شهرستان مختلف حاکی از آن بود که رقم جدید آنام ۱۰۰-۹۵ درصد شبیه به ارقام محلی بوده و ۱۰۰ درصد نسبت به عارضه ی خوابیدگی مقاوم است. رقم جدید به علت رشد سریع و مناسب خود، فواصل بین بوته ها را به خوبی پر کرده و سایه اندازی مناسبی دارد و به این ترتیب از رشد علف های هرز جلوگیری می نماید.
تمامی کشاورزان مناطق مورد بررسی در زودرس بودن رقم جدید اتفاق نظر داشتند و این صفت در کنار مقاومت آن نسبت به ورس را یکی از خصوصیات بارز این رقم می دانستند. برنج رقم آنام سبزینگی خود را تا زمان برداشت حفظ می کند و از این نظر برای وارویش (راتون زایی) بسیار مناسب می باشد. طول دانه ی رقم جدید بلند بوده و بعد از پخت، ری بالاتری نسبت به رقم هاشمی دارد. به گفته یکی از کشاورزان (آقای ادیبی از تالش)، رقم جدید بعد از ۴۵ سال، اولین رقمی است که مورد استقبال کشاورزان قرار گرفته و در بازار جایگاه مناسبی خواهد داشت.
منبع: موسسه تحقیقات برنج کشور
همه چیز گفتی الی قیمت.