مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
در دوره آموزشی رایگان آماده سازی زمین برای کشت ، در اولین قدم به موضوع اقدامات اولیه آماده سازی زمین می پردازیم. که با کارهای عملی به شما کمک می کنیم این مرحله از کشت را به خوبی در مزرعه خود اجرا کنید.
پس از مطالعه این قسمت مهارت های زیر را فرا می گیرید :
- مساحت زمین را اندازه گیری کنید.
- شیب زمین را اندازه گیری کنید.
- عوارض زمین را تشخیص داده و آن ها را رفع کنید.
- برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک زراعی را تعیین کنید.
- کود دامی را نگهداری و عمل آوری نمایید.
- خاک برگ را تهیه و عمل آوری نمایید.
- کمپوست را تهیه و عمل آوری نمایید.
- کودهای آلی را به درستی در جهت حاصلخیزی زمین به کار ببرید.
در بسیاری از موارد ، زمین برای شروع عملیات تهیه زمین و کاشت حاضر و آماده نیست . ممکن است در سطح زمین ناخالصی های متعدد و متنوع وجود داشته باشد که مانع از یکنواختی کار ماشین های کشاورزی گردد.
شیب زمین نیز در بسیاری از موارد ، نقش تعیین کننده دارد که آگاهی از آن برای زارع ضروری است . در مواردی ممکن است زمین شما نیاز به کار اصلاحی داشته باشد . مثلا نفوذپذیری آن خیلی کم یا زیاد باشد ؛ مشکل شوری یا pH داشته باشد ؛ از این رو ، باید قبل از هر چیز ، اقدام به بررسی ، اندازه گیری ، رفع و اصلاح این موارد نمایید .
این راهنما شما را در انجام موارد مذکور راهنمایی و توانمند می سازد.
مساحت مزرعه
برای تعیین مقدار کود ، سم ، بذر ، آب و نیز محاسبه ساعات کار نیروی انسانی و ماشین های کشاورزی ، لازم است که مساحت مزرعه خود را به دقت تعیین کنید . تعیین مساحت مزرعه ، بسته به شکل زمین ، متفاوت است.
الف: اگر مزرعه دارای شکل هندسی مشخصی مثلا مربع یا مستطیل باشد، محاسبه آن با استفاده از قواعد هندسی به راحتی امکان پذیر است .
فعالیت شماره ۱: اندازه گیری مساحت مزرعه ای به شکل مربع یا مستطیل
ابزار و وسایل مورد نیاز :
متر ۵۰ متری
میخ چوبی
مداد
ژالون
دفترچه یادداشت
- قطعه زمینی به شکل مربع یا مستطیل ، انتخاب کنید .
- کروکی قطعه را روی صفحه ای از دفتر خود به طور تقریبی رسم کنید .
- به هر یک از رئوس زمین یک میخ چوبی بزنید .
- اندازه اضلاع را که در واقع فاصله افقی بین یک میخ چوبی تا میخ دیگر است به دقت با متر تعیین کنید .
- اندازه به دست آمده را در دفتر ، بر روی کروکی بنویسید .
- برای تمام اضلاع ، کار را تکرار کنید .
- با توجه به اندازه گیری ، شکل دقیق تری از مزرعه به مقیاس مناسب بکشید .
- مساحت مزرعه را بر حسب متر مربع و هکتار محاسبه کنید .
- صحت محاسبه و کار خود را مجدد بررسی کنید .
ب: تعیین مساحت زمین هایی که شکل هندسی مشخصی ندارند . در این صورت شما باید آن را به دو یا چند شکل هندسی شناخته شده تبدیل نمایید و مساحت هر یک را جداگانه محاسبه کنید و از جمع آنها به مساحت قطعه برسید .
از رایج ترین روش های محاسبه مساحت اراضی فاقد شکل هندسی ، روش « مثلث بندی » است .
فعالیت شماره ۲: اندازه گیری مساحت تقریبی اراضی به روش مثلث بندی
ابزار و وسایل مورد نیاز :
متر ۵۰ متری
میخ چوبی
مداد
دفترچه یادداشت
یک قطعه زمین چندضلعی را انتخاب کرده، از مزرعه جدا کنید .
در هر رأس آن یک میخ چوبی یا ژالون فرو کنید.
کروکی تقریبی زمین را در دفتر خود رسم کنید.
- چند ضلعی را از روی کروکی به چند مثلث تقسیم بندی کنید .
به خاطر داشته باشید که : ۲. تعداد اضلاع یک چند ضلعی = تعداد مثلث ها
- اندازه اضلاع هر مثلث را در روی زمین با مترکشی به دست آورده ، روی کروکی ثبت کنید .
- مساحت هر مثلث را با استفاده از فرمول زیر که در آن c و b و a طول سه ضلع مثلث و S مساحت مثلث است ، محاسبه نمایید.
دقت کنید:
- محاسبه مساحت مثلث از طریق اندازه سه ضلع در روی زمین ساده تر و سریع تر از روش ارتفاع و قاعده است .
- در صورت لزوم می توانید از ماشین حساب استفاده کنید .
- از جمع مساحت تمام مثلث ها، مساحت زمین را به دست آورید .
شیب زمین و طرز اندازه گیری آن
شیب زمین ، تعیین کننده محل احداث انهار آبیاری و زهکشی ، راستای آبیاری ، طول کرت ها، جویچه ها و انهار (بر حسب مورد) سرعت و مقدار جریان آب ، جهت یا امتداد شخم (بخصوص در دیمزارها) پیش بینی احتمال فرسایش و اصولا امکان یا عدم امکان کشت و کار می باشد. از این رو، مجاز نیستیم در هر شیبی اقدام به زراعت نماییم.
شیب زمین که از تقسیم اختلاف ارتفاع دو نقطه به فاصله آنها حاصل می شود، در بسیاری از موارد تعیین کننده است.
مقدار شیب مطلوب بر حسب نوع زمین متفاوت است. در اراضی متوسط تا سنگین که به صورت فاریاب کشت می شوند شیب مطلوب اغلب ۱ تا ۲ در هزار است. در خاک های سبک، شیب های ۱ تا ۲ درصد هم می تواند مطلوب تلقی شود.
فعالیت شماره ۳: اندازه گیری شیب مزرعه
ابزار و وسایل مورد نیاز :
متر ۵۰ متری
شلنگ تراز ۵۰ متری
متر فلزی ۲ تا ۵ متری
ژالون
- قطعه ای از یک مزرعه نکاشت را انتخاب کنید.
- در نقطه ای واقع در ابتدای زمین، یکی از ژالون ها را به زمین فرو کنید. (نقطه A)
- ژالون دوم را در نقطه ای واقع در طول مزرعه و در امتداد نقطه A در زمین فرو کنید. (نقطه B)
- شلنگ تراز را که شفاف است و سطح آب آن از بیرون پیداست، پر از آب کنید.
- شلنگ تراز را بین دو ژالون به نحوی قرار دهید که هر سر آن تا ارتفاع تقریبی یک متری ژالون ها باشد.
- ارتفاع آب داخل شلنگ تراز را در دو نقطه A و B از سطح زمین اندازه گرفته، به ترتیب HA و HB بنامید.
- اختلاف ارتفاع دو نقطه را از طریق تفاضل HB و HA به دست آورده، آن را h. بنامید.
- فاصله افقی دو نقطه A و B را اندازه گرفته، آن را (L(AB بنامید.
- درصد شیب زمین (r-) بین دو نقطه را از طریق تقسیم h. به (L(AB ضربدر ۱۰۰ به دست آورید.
(فرمول زیر)
- برای اندازه گیری تمام طول زمین ، عملیات ۲ تا ۸ را با جابجایی متناوب ژالون ها ادامه دهید.
- از تقسیم مجموع اختلاف ارتفاع ها به مجموع فواصل ، ضربدر ۱۰۰، شیب طولی زمین را به دست آورید.
- عینا عملیات را برای اندازه گیری شیب عرضی زمین نیز انجام دهید.
عوارض زمین و رفع آن
در سطح اغلب اراضی مزروعی ممکن است عوارضی چون : سنگ ، نایلون ، لاشه یا سرشاخه های درختان ، اشیای فلزی و شیشه ای ، نخاله های ساختمانی و غیره مشاهده شود.
فعالیت شماره ۴: رفع ناخالصی های غیر معمول از سطح مزارع
ابزار و وسایل مورد نیاز :
فرغون
بیل
کلنگ
چهارشاخ
تریلر
تراکتور
شرح عملیات :
الف : در صورتی که مزرعه کوچک و ناخالصی ها، اندک باشد :
- با فرغون در سطح مزرعه حرکت کنید. دقت کنید: نحوه حرکت طوری باشد که هیچ نقطه ای از دید شما مخفی نماند.
- هر نوع ناخالصی از قبیل سنگ های بزرگتر از گردو ، اشیای فلزی ، شیشه ای ، نایلون ، پلاستیک و چوب های درشت را جمع کرده ، داخل فرغون بریزید.
- محتویات فرغون را به خارج از مزرعه منتقل کرده، آنها را دفن کنید و یا از بین ببرید.
ب : در صورتی که مزرعه بزرگ و ناخالصی ها زیاد باشد :
- ناخالصی ها را منطقه به منطقه جمع آوری و به صورت ردیفی یا توده ای انباشته کنید.
- با حرکت تراکتور حامل تریلی در سطح مزرعه ، ناخالصی های انباشته شده را درون تریلی بریزید.
- ناخالصی ها را به مکانی مناسب، منتقل کرده و در آنجا دفن یا نابود کنید.
بررسی و تعیین برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک
درباره زمینی که می خواهید کشت و کار کنید و کسب درآمد نمایید باید اطلاعات دقیقی از خصوصیات آن را داشته باشید. بخصوص اطلاع از آن دسته از خصوصیاتی که روی عملکرد محصول و مصرف نهاده ها تاثیر بسزایی دارند.
بافت و ساختمان خاک ؛ لایه بندی با پروفیل خاک ؛ میزان نفوذ پذیری و وضعیت زهکشی خاک ؛ pH و درجه شوری خاک ؛ میزان مواد آلى و عناصر غذایی موجود در خاک و به عبارتی، حاصلخیزی خاک از جمله مواردی هستند که حتما باید از آنها مطلع باشید و سپس اقدام به کشت و کار نمایید.
فعالیت شماره ۵: نمونه برداری از خاک مزرعه
ابزار و وسایل مورد نیاز :
با رعایت اصول فنی ، از مزرعه نمونه برداری کنید و برای تجزیه خاک، آن را به آزمایشگاه ارسال نمایید.
نتایج به دست آمده را قبل از کاشت دریافت نموده و مورد بررسی قرار دهید.
اقداماتی برای اصلاح و تقویت خاک مزرعه ( قبل از خاک ورزی اولیه ) :
کمبود مواد آلی در خاک ، از مشکلات اساسی اغلب خاک های زراعی است. به همین علت، افزایش مواد آلی از رایج ترین روش های اصلاحی در اغلب مناطق می باشد . و مواد آلی ، ضمن افزایش مقدار عناصر مغذی خاک ، ساختمان خاک را نیز اصلاح و پایدار می نماید که به این ترتیب ، بر روی بسیاری از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اثر مثبت دارد.
دفن بقایای گیاهی ، افزایش کود دامی ، کشت گیاهان خاص و برگرداندن آن ها به خاک ( کود سبز )، عمل آوری و مصرف زباله های پوسیده شده شهری ( کمپوست )، از روش های افزایش ماده آلی به خاک محسوب می شوند.
کود سبز
کشت گیاهان و برگرداندن آن ها را به خاک ، به منظور تقویت و اصلاح اراضی « دادن کود سبز » می گویند. گیاهانی که به عنوان کود سبز به کار می روند عبارتند از نخود ، لوبیا ، باقلا ، ماش ، یونجه ، شبدر ، شنبلیله و…
کود دامی
کود دامی ، متداول ترین مواد برای افزایش مواد آلی خاک در اغلب مناطق و شرایط است. این نوع کود ، به شرط آنکه بدرستی عمل آوری شده باشد و به مقدار و روش صحیح به خاک افزوده گردد، تاثیر مطلوبی در اصلاح ساختار فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی و به طور کلی حاصلخیزی خاک خواهد داشت. در مناطقی که کود دامی فراوان باشد هر ۳ تا ۴ سال یک بار به مقدار ۲۰ تا ۴۰ تن در هکتار کود دامی را به صورت کاملا پوسیده به خاک می دهند. در غیر این صورت، فاصله افزودن کود دامی را به ۶ تا ۷ سال رسانده، در عوض به ازای هر ۲-۳ کشت، یک بار از کود سبز استفاده می کنند.
فعالیت شماره ۶: مصرف کود دامی در سطوح کوچک
ابزار و وسایل مورد نیاز :
فرغون
بیل
کود دامی کاملا پوسیده
شرح عملیات :
- با توجه به رنگ، بو، شکل، دمای کود، از پوسیده بودن آن مطمئن شوید.
- کود دامی پوسیده را با فرغون از محل عمل آوری واقع در حاشیه مزرعه به سطح مزرعه منتقل کنید.
محتویات هر فرغون را به نحوی در سطح مزرعه توده کنید که با حاشیه مزرعه (قطعه) و سایر توده ها ۲-۱٫۵ متر فاصله داشته باشد.
- کار انتقال کود را برای تمام سطح مزرعه (قطعه) ادامه دهید.
- با بیل هر توده کود را به صورت یکنواخت به اطراف پخش کنید.
- کود پخش شده را با عملیات شخم زیر خاک کنید.
- روی توده اصلی کود را مجددا پوشش دهید.
- وسایل کار را تمیز کرده، در جای مناسب خود قرار دهید.
فعالیت شماره ۷: افزایش کود دامی پوسیده به صورت نیمه مکانیزه در سطوح نسبتا وسیع
ابزار و وسایل مورد نیاز :
تراکتور
تریلر
فرغون
بیل
کود دامی پوسیده
کودپاش دامی (جامدپاش)
شرح عملیات :
- یک دستگاه تراکتور تهیه کنید.
- پس از انجام بررسی های اولیه و کسب اطمینان از سلامت تراکتور، آن را روشن کنید.
- پس از کسب اطمینان از سلامت تریلر، آن را به تراکتور متصل کنید.
- تریلر متصل به تراکتور را با رعایت نکات ایمنی و فنی، به محل نگهداری کود دامی هدایت کنید.
روش الف : در صورتی که مزرعه در سطح کوچک باشد :
- کود دامی را با بیل داخل تریلر ریخته، پس از پر کردن، آن را به مزرعه هدایت کرده و محتویات را به فواصل ۱۵ تا ۲۰ متر از هر طرف در سطح مزرعه تخلیه کنید.
- با فرغون، توده کود تخلیه شده را به نحوی که هر توده، ۱٫۵ تا ۲ متر از هم فاصله داشته باشد به اطراف منتقل کنید.
- به کمک بیل، هر توده فرغون را به صورت یکنواخت به اطراف پخش کنید.
روش ب : در صورتی که مزرعه، نسبتا بزرگ و هموار و ماشین کودپاش دامی (جامد پاش) موجود باشد.
- تریلر کودپاش دامی (جامد پاش) را آماده کنید.
- تریلر را به تراکتور متصل کنید.
- در صورتی که حرکت نقاله ها از محور تواندهی نیرو می گیرد، گاردان را به شفت مربوط متصل کنید.
- سلامت عملکرد نقاله ها را با حرکت تراکتور (در انواع چرخ گرد) یا راه اندازی محور تواندهی بررسی کنید.
- مراقب باشید کسی پشت تریلر نباشد
- تریلر را به محل نگهداری کود دامی هدایت کرده، آن را پر کنید.
- در صورت نیاز کود را نرم کنید.
- وزن کود درون تریلر را تخمین بزنید.
- برای این کار، از نظریات افراد با تجربه استفاده کنید.
- نمونه ای را وزن کرده، با برآورد حجم تریلر، وزن کل را حدس بزنید.
- تریلر پر از کود متصل به تراکتور را به مزرعه هدایت کنید. و در گوشه ای از مزرعه، با فاصله ۳ تا ۴ متر از دو ضلع آن مستقر شوید.
- ماشین را به حالت آماده برای پاشش درآورید.
- در انواع چرخ گرد، انتقال نیرو از چرخ به نقاله ها را برقرار کنید.
- در انواع دارای لبه یا دیواره عقبی، آن را به حالت پخش قرار دهید.
- در انواعی که از محور تواندهی نیرو می گیرند، محور را به حالت گردش قرار دهید
- افراد را تاشعاع ۱۵ متری، از تراکتور دور سازید.
- به آرامی حرکت کرده، به صورت موازی با ضلع کناری شروع به پاشش نمایید.
- فاصله خود را با ضلع کناری مزرعه به ترتیب زیر تنظیم کنید.
- کود، به خارج از مزرعه پرتاب نشود.
- حاشیه مزرعه بدون کود نماند.
- تا تمام شدن محتویات تریلر، با سرعت ثابت و مناسب به حرکت خود ادامه دهید.
- چنانچه قبل از اتمام محتویات تریلر، به انتهای مزرعه رسیدید، محور تواندهی را از چرخش خارج کرده، توقف کنید.
- عرض زمین کودپاشی شده و حاشیه نیازمند همپوشانی را اندازه بگیرید.
- مسیر برگشت را با توجه به بند قبل طوری تعیین کنید که همپوشانی صورت گیرد و پخش کود یکنواخت باشد.
- به آرامی دور بزنید و با قرار گرفتن در ابتدای مسیر برگشت، شروع به عمل و برگشت نمایید.
- با اتمام محتویات تریلر، مساحت کودپاشی شده را تعیین کنید.
- محاسبه کنید که چند تن در هکتار کودپاشی کرده اید.
- چنانچه محاسبه شما با عدد یا الگوی اولیه مثلا ۳۰ تن در هکتار مطابقت داشت، کودپاشی بقیه زمین را نیز با همان سرعت ادامه دهید.
- چنانچه محاسبه شما کمتر یا بیشتر از الگوست با تغییر سرعت به حد مطلوب برسید.
- پر کردن کود داخل تریلر، انتقال به مزرعه حرکت به صورت موازی با ردیف های کودپاشی و پاشش یکنواخت کود را تا پایان مزرعه ادامه دهید.
- با پایان یافتن فعالیت کودپاشی، ماشین ها را سرویس و تمیز کنید.
عمل آوری کودهای دامی
هدف از نگهداری و عمل آوری کودهای دامی ، حفظ ارزش غذایی این کودها همراه با از بین بردن عوامل مضر موجود در آنهاست. عوامل بیماریزای گیاهی ، برخی از آفات و بخصوص بذور علف های هرز، از جمله عوامل مضر موجود در کودهای تازه دامی است. ضمن اینکه حرارت زیاد کود دامی تازه نیز ممکن است موجب سوختن محصول شود.
فعالیت شماره ۸: ایجاد جایگاه نگهداری و عمل آوری کود دامی
ابزار و وسایل مورد نیاز :
مصالح ساختمانی با توجه به امکانات و شرایط منطقه
ابزار و آلات بنایی با توجه به نوع مصالح
متر ۵ متری
شرح عملیات :
- محل جایگاه را به درستی انتخاب کنید.
- چنانچه خودتان دامدار هستید محل مناسب می تواند در نزدیکی دامداری باشد.
- اگر می خواهید کود را خریداری و منتقل کنید محل مناسب می تواند در حاشیه مزرعه واقع شود.
- این محل باید دور از محل سکونت بوده، احتمال جریان آب در آن نباشد.
- وسعت جایگاه مجاور مزرعه را به نحوی تعیین کنید که بتوانید هر ساله نیاز کودی حداقل یک چهارم مزرعه خود را (به ازای ۴۰ تن کود تازه دامی در هکتار) به نحوی که ارتفاع انباشت بیش از ۲٫۵ متر نباشد، در آن نگهداری کنید.
دقت کنید: هر متر مکعب کود تازه دامی حدود ۸۰۰ کیلوگرم وزن دارد. (به مثال توجه کنید.)
مزرعه ای به مساحت ۲ هکتار مفروض است. چنانچه بخواهیم با توجه به نظام آیش بندی و تناوب زراعی هر ساله و آن را به مقدار ۴۰ تن در هکتار (برحسب وزن کود تازه) کود دامی بدهیم، مساحت جایگاه را تعیین کنید.
- وسعت جایگاه در مجاورت دامداری ها، به اندازه ای است که بتواند دو برابر مقدار تولید سالانه کود را در خود جای دهد. یک قسمت از این جایگاه برای انباشت کود سال جاری و قسمت دیگر، برای نگهداشت کود سال قبل اختصاص می یابد.
- کف محل نگهداری را به صورت کمی محدب یا با شیب ملایم و نفوذناپذیر نسبت به آب ایجاد نمایید.
- در فاصله ۱ تا ۲ متری جایگاه، چاهکی به عمق و قطر ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر ایجاد کنید و برای دهانه آن دریچه ای در نظر بگیرید.
- با احداث جویچه ، فاضلاب کف جایگاه را به چاهک هدایت کنید.
- ترجیحا اطراف محل نگهداری را به نحوی محصور کنید که انباشت و برداشت کود به سهولت صورت گیرد. دقت کنید که در هیچ حال، نباید آبهای جاری اطراف به داخل جایگاه نفوذ یابد.
- در صورت امکان، با ایجاد سرپوش، مانع از تابش مستقیم آفتاب و ریزش نزولات شدید جوی بر سر توده شوید.
فعالیت شماره ۹: نگهداری و عمل آوری کود دامی
ابزار و وسایل مورد نیاز :
کود تازه دامی
نایلون گلخانه ای
شرح عملیات :
- یک لایه کود تازه دامی به ضخامت تقریبی ۵۰ سانتیمتر در کف جایگاه بگسترانید.
- با لگد کردن یا به کمک غلتک دستی، به آن فشار آورده تا کاملا متراکم شود.
لایه های بعدی را تا پایان حجم جایگاه به همین ترتیب افزوده، متراکم سازید. دقت کنید که ارتفاع توده بیش از ۲٫۵ متر نباشد و دیواره های توده متمایل به داخل باشد.
- در پایان، توده را کاملا مرطوب و مجددا تا جایی که ممکن است فشرده کنید. به نحوی که مختصری آب (زه آب) از زیر آن خارج گردد.
عمل مرطوب کردن را تا یک هفته به طور روزانه یا یک روز در میان، ادامه دهید. دقت کنید که در هر نوبت، ابتدا از آب چاهک برای مرطوب کردن استفاده کنید.
پس از یک هفته، توده را با لایه نازکی از خاک پوشش دهید.
- نایلون گلخانه ای را روی توده انداخته، تمام اطراف آن را محصور کنید.
- مجددا با ریختن لایه نازکی از خاک، نایلون و توده کود دامی را از عوامل نامساعد جوی مصون بدارید.
- توده را به مدت ۷-۶ ماه به همین ترتیب نگهداری کنید.
- در طول مدت فوق ۲ تا ۳ مرتبه توده را به هم زده، مجددا مرطوب ، فشرده و محصور نمایید.
دقت کنید: در صورتی که انباشت کود بتدریج صورت گرفته، آن را به صورت توده ای به نحوی که سطح تماس کود و هوا در حداقل باشد انباشته کنید و تا نوبت بعد آن را فشرده، مرطوب و محصور نگهدارید.
عمل آوری کود گیاهی ( خاکبرگ )
کود گیاهی که به نام « خاکبرگ » معروف می باشد، یکی از ترکیبات اصلی بستر کاشت گل ها و گیاهان زمینی ست. اهمیت خاکبرگ ها در مرحله اول اصلاح خصوصیات فیزیکی بستر کاشت و در مرحله بعدی تامین بخشی از عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می باشد.
فعالیت شماره ۱۰: تهیه خاکبرگ
ابزار و وسایل مورد نیاز :
ابزار و مصالح ساختمانی با توجه به شرایط
برگ های درختان
نایلون گلخانه ای
کاه و کلش
تجهیزات ایمنی فردی
متر
بیل
چهارشاخ
حشره کش
سم پاش کوچک
آبپاش
کود اوره
شرح عملیات :
- محل مناسبی از حاشیه باغ یا مزرعه را برای جمع کردن و عمل برگ ها تعیین کنید.
- دقت کنید که محل مورد نظر، در پناه دیوار باغ و فاقد ارزش کشاورزی باشد.
- به ابعاد مثلا ۱۲۰ در ۱۸۰ سانتیمتر خط کشی کنید.
دور تا دور زمین ، بجز یک عرض آن را به ارتفاع ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر دیوار چینی کنید.
قطر دیوار حداقل ۲۰ سانتیمتر باشد.
خاک درون جایگاه را کنده، در پشت دیوار با یک شیب مناسب توده و فشرده کنید.
در سمتی که دیوار نچیده اید شیب ملایمی برای تردد کارگر با فرغون ایجاد کنید.
خاک این محل را هم پشت دیوارها توده کنید.
کندن درون سه دیواری را تا حدی ادامه دهید که عمق کف گودال تا بالای دیوارها، حداقل به ۱۲۰ سانتیمتر برسد.
چنانچه برگ های در دسترس زیاد است، تعداد گودال ها و نیز طول آنها را افزایش دهی .
دقت کنید ایجاد حداقل دو گودال مطلوب است.
برگ های خزان شده درختان را جمع آوری کنید.
سعی کنید برگ های دارای رگبرگ های خیلی خشبی را انتخاب نکنید.
برگ های اغلب درختان میوه و درختان و درختچه های زینتی مطلوب هستند.
برگ ها را در نقطه ای نزدیک گودال یا به طور موقت در یکی از گودال ها توده کنید.
وقتی حجم برگ های جمع آوری شده تقریبا معادل حجم گودال گردید، اقدام به انباشت و عمل آوری آن کنید.
برگ ها را به تدریج به داخل یک گودال منتقل کرده، در سطح آن به نحوی گسترده و فشرده کنید که ارتفاع آن به ۱۰ سانتیمتر برسد.
بر روی برگ ها ۲۰۰-۱۰۰ گرم کود اوره بپاشید.
هر قدر خشکی و خشبی بودن برگ ها بیشتر است مقدار کود اوره را افزایش دهید.
بر روی لایه ایجاد شده ( ۱۰ سانتیمتر برگ و کود اوره ) با آبپاش مقداری ادرار دام یا آب پاشیده، مرطوب کنید.
بقیه برگ ها را به همین ترتیب لایه لایه به گودال افزوده، متراکم کنید.
پس از ایجاد هر لایه، کود اوره و آب یا ادرار دام لازم را اضافه کنید.
پس از پرشدن حجم گودال کاملا آن را فشرده نمایید و با کشیدن نایلون – سطح بالایی و اطراف گودال را کاملا محصور کنید.
دقت کنید که نایلون سوراخ و فرسوده نباشد.
دقت کنید که توده برگ ها کاملا محصور باشد و هوا به آنها نفوذ نکند.
- با ریختن لایه نازکی از خاک و سپس کاه و کلش بر روی نایلون ، آن را از تابش مستقیم آفتاب محافظت نمایید.
- حدود سه هفته بعد، به گودال سرکشی کنید.
- مواد روی نایلون و نایلون را کنار بزنید.
- توده را با چهارشاخ یا بیل کاملا به هم زده، مجددا در همان گودال یا گودال مجاور توده کنید.
- توده را کاملا فشرده و تا حدی مرطوب کنید و سپس محصور سازید.
- عمل به هم زدن، مرطوب کردن و محصور کردن را، هر ۳ تا ۴ هفته یک بار تکرار کنید.
- در نوبتهای بعد، وقتی احساس کردید دمای توده کاهش یافته است، فاصله به هم زدن را بیشتر کنید.
- حداقل ۸ ماه بعد، خاکبرگ شما آماده استفاده است.
- دقت کنید خاکبرگ هایی مطلوب و مناسب هستند که حداقل ۳ سال انباشته شده باشند.
- خاکبرگ های عمل آمده، کاملا تیره رنگ و یکنواخت می باشند.
- خاکبرگ های آماده شده را از سرند عبور داده، مواد خشبی و تجزیه نشده آنها را جدا کنید.
- خاکبرگها را کیسه گیری و در محل مناسبی نگهدارید.
- پس از هر بار عملیات، وسایل کار خود را تمیز کنید.
کمپوست و عمل آوری آن
کمپوست عبارت است از زباله شهری و مواد زاید طبیعی ( گیاهی و جانوری ) و پس مانده های خانگی و کارخانجات تهیه مواد غذایی که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته و شکل اولیه خود را از دست داده و به صورت پودر درآمده باشد.
زباله های خانگی ، خاکستر و براده های چوب ، مواد زاید کشتارگاه های دام و طیور ( خون ، پودر استخوان و … ) مواد زاید کارخانجات تهیه فرآورده های غذایی و هر نوع موادی که منشأ طبیعی و قابلیت تجزیه و تخمیر دارند در تهیه کمپوست مورد استفاده قرار می گیرند.
فعالیت شماره ۱۱: تهیه کمپوست
ابزار و وسایل مورد نیاز :
ابزار و مصالح ساختمانی با توجه به شرایط
زباله های تفکیک شده
نایلون گلخانه ای
کاه و کلش
چکمه
ماسک
دستکش
لباس کار
بیل
غلتک دستی
کود آمونیوم دی فسفات
شرح عملیات :
- همانند تهیه خاکبرگ، موارد ۱ تا ۷ را انجام دهید.
- مواد طبیعی زاید موجود در اطراف خود را جمع آوری کنید. زباله ، پوست میوه ها ، مازاد غذا و پسمانده سفره ، باقی مانده سبزیجات ، مواد زاید از پاک کردن گوشت قرمز ، مرغ ، ماهی و … همه را جمع آوری کنید.
- در هنگام جمع آوری به نکات ایمنی و بهداشتی توجه کنید.
- استفاده از ماسک دهنی ، دستکش و چکمه ضروری است.
موادی از جمله نایلون ، فلزات ، شیشه ، سنگ ، لاستیک و پلاستیک و هر چیز غیرآلی را از آنها جدا کنید.
دقت کنید: مواد غیر بهداشتی از جمله قوطی های سم ، داروها و غیره را حتما جدا کنید.
- کود دامی تازه به ضخامت حدود ۱۰ سانتیمتر در کف گودال بریزید و آن را فشرده کنید.
به توده، حدود نیم کیلوگرم فسفات دی آمونیم اضافه کنید.
به توده، یک لایه حدود ۲ تا ۳ سانتیمتر کود دامی (تازه یا پوسیده از هر نوع دام یا طیور) اضافه کنید.
با آبپاشی توده را مرطوب کنید. مقدار آب را با توجه به درجه خشکی مواد تعیین نمایید.
- لایه های بعدی را تا پر شدن گودال به همین ترتیب انباشته کنید.
- پس از پر شدن گودال (به صورت کاملا فشرده)، اطراف آن را با نایلون گلخانه ای کاملا محصور و در برابر هوا، نفوذناپذیر کنید.
- روی نایلون را با خاک و کاه و کلش، کاملا پوشش دهید.
- با ایجاد پشته ای در دهانه گودال ، مانع از جریان احتمالی آب و نفوذ آن به داخل توده شوید.
- محوطه اطراف را با حشره کش مناسب سم پاشی کنید. (نوع و مقدار سم را از کارشناس مربوط جویا شوید.)
- حدود ۲ تا ۳ ماه بعد از پوشش دادن توده به محل مراجعه کنید.
- با برداشتن سرپوش توده، آن را کاملا تخلیه کنید و به هم بزنید و دوباره در گودال بریزید و فشرده سازید.
دقت کنید:
- در صورت امکان به گودال مجاور منتقل کنید.
- رعایت نکات بهداشتی را فراموش نکنید.
- در صورت لزوم سم پاشی کنید.
- مجددا توده را انباشته، مرطوب و فشرده کنید.
- عملیات به هم زدن، مرطوب کردن و فشردن را هر ۲ تا ۴ هفته یک بار تکرار کنید.
- پس از ۶ ماه، از توده برای اصلاح ساختار فیزیکی خاک و بهبود حاصلخیزی آن استفاده کنید.
- پس از هر عملیات ابزار و وسایل خود را تمیز کنید.
