آفت مگس زیتون و روش های کنترل

مگس زیتون مهمترین آفت زیتون در دنیا بوده و در منطقه مدیترانه تا ۱۵ درصد از محصول را کاهش می دهد. در نقاطی از جهان که این آفت مستقر گردیده، کاهش ارزش روغن زیتون تا میزان ۸۰ درصد و کاهش ۱۰۰ درصدی کنسرو تولیدی در بعضی از ارقام گزارش گردیده است.

برآورد صورت گرفته از میزان خسارت مگس میوه زیتون برابر با ۵ درصد کل محصول تولیدی در جهان می باشد که رقمی در حدود ۸۰۰ میلیون دلار در سال می باشد . این آفت تا سال ۱۳۸۳ برای کشور ایران جزو آفات قرنطینه خارجی محسوب می شد ولی در تابستان همان سال از طریق مرزهای غربی وارد کشور شده و به سرعت در تمامی مناطق کشور پراکنده گردید. آمار دقیقی از میزان خسارت مگس میوه زیتون در سال ۸۳ منتشر نشد ولی در پاییز سال ۸۸ آلودگی به این آفت در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم برروی رقم زرد ۷۵ درصد و در تابستان سال ۹۱ روی رقم کنسروالیا به میزان ۴۲ درصد رسید.

شکل شناسی مگس زیتون

١- حشرات کامل :

طول بدن حشره کامل ۵-۴ میلی متر و عرض آن با بالهای باز نیز حدود ۱۰ میلی متر می باشد. سر قرمز مایل به زرد، چشمها به رنگ قرمز تند، سینه برنگ قرمز متمایل به زرد با یک لکه سیاه در انتهای آن که توسط ۴ نوار مایل به خاکستری احاطه شده و در روی سپرچه یک لکه سفید هلالی شکل دیده می شود که این گونه را به راحتی از سایر مگس ها متمایز می سازد. پاها به رنگ قرمز مایل به زرد و شکم به رنگ طلایی و تخم ریز در حشرات ماده قرمز رنگ می باشد که توسط غلاف سیاه رنگی پوشیده شده است.

۲- تخم :

تخم ها کوچک، کشیده و برنگ سفید مایل به زرد می باشند که حدود 0.7 میلیمتر طول و 0.2 میلی متر قطر دارد.

3- لارو :

به رنگ سفید مایل به زرد، بدون پا و با سر باریک که در روی آن یک لکه سیاه رنگ دیده می شود. لاروها در انتهای رشد و در سن سوم حدود ۷ میلی متر طول دارند و این لارو وقتی که از میوه های سبز زیتون تغذیه می کند به رنگ سفید روشن و در صورت تغذیه از میوه های سیاه رنگ، به رنگ ارغوانی کثیف به نظر می رسند.

4- شفیره :

شفیره ۴-۳ میلی متر طول داشته و مثل شفیره سایر مگس ها در داخل کپسولی به رنگ قرمز مایل به قهوه ای تشکیل می گردد.

زیست شناسی و خسارت

در شهرستان طارم، مگس زیتون زمستان را عمدتا به صورت حشره کامل در پناهگاه های مختلف و با شفیره در عمق سه سانتیمتری خاک سپری می کند. براساس اطلاعات موجود، حسب رقم و شرایط آب و هوایی، لاروهای آفت از اوایل تیر تا اواخر اسفند، در قالب سه نسل هم پوشان در داخل میوه زیتون فعالیت می نمایند.

خسارت نسل اول، در سالهای خنک برروی ارقامی نظیر کنسروالیا از اواسط تیرماه تا اواسط مرداد ماه و خسارت نسل های بعدی، از اوایل مهرماه بر روی سایر ارقام زیتون بویژه رقم زرد آغاز و حتى تا بعد از برداشت بر روی میوه های باقیمانده بر روی درخت و یا روی زمین ادامه می یابد. حرارت مناسب برای نشو و نمای مراحل مختلف رشدی مگس زیتون، بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد بوده و به همین جهت خسارت دو نسل اولیه، محدود به سالهای خنک و ارقام حساس می باشد.

پیشگیری و کنترل خسارت

برداشت بموقع محصول به نحوی که محصول کنسروی تا پایان شهریور و محصول روغنی تا اواسط آبان، جمع آوری و از دسترس آفت خارج شود، از مهمترین روش های کنترل خسارت می باشد ولی برای جلوگیری از غافلگیری، اجرای تله گذاری و پایش منظم آن به شرح زیر توصیه می شود:

• نصب تله زرد با فرمون جنسی به تعداد ۳ تا ۵ عدد در هر هکتار در زیر تاج درخت و جهت غرب یا جنوب درختان زیتون
• بازدید تله ها در فاصله زمانی ۵ روزه و ثبت شکار به تفکیک نر و ماده
• در صورت شکار ۵ حشره نر و یا یک ماده در تله ها، نصب تله های زرد چسبنده بدون فرمون جنسی در باغ آغاز شود؛ ابتدا هر سه درخت یک تله و در صورت افزایش شکار به ۱۰ مگس در هر تله، هر دو درخت یک تله، و در صورت افزایش شکار به ۲۰ مگس در هر تله زرد همراه فرمون، به هر درخت بارده یک تله زرد نصب شود.
• در صورت افزایش شکار در تله های پایشی به میزان ۳۰ مگس نر و با آغاز تخم ریزی در رقم کنسروالیا (در تابستان و رقم زرد در پاییز)، محلول پاشی پروتئین هیدرولیزات (به میزان ۳ درصد) به همراه حشره کش مالاتیون به میزان ۲ در هزار طعمه پاشی به صورت یک ردیف در میان و نصف تاج اعمال و در صورت عدم کاهش شکار به فاصله دو هفته تکرار شود.

نویسنده: دکتر محمد ولی تقدسی

نوشته قبلی

آشنایی با گلخانه های خانگی

نوشته بعدی

بیماری آتشک درختان میوه دانه دار