آفت سن گندم چیست؟

یکی از آفات مهم گندم در ایران سن گندم است، که نام علمی آن ائوری گاستنر اینتگری سپس (Eurygaster integriceps) می باشد. این آفت دارای اهمیت زیاد است و وزارت کشاورزی هر ساله با همکاری کشاورزان در سطح حدود یک میلیون هکتار که بالغ بر یک پنجم سطح کشت گندم کشور است با آن مبارزه شیمیائی می نماید. سن گندم در ایران از قرنها پیش و از زمان قبل از نادرشاه وجود داشته و هنوز به عنوان یک آفت سرسخت و کلیدی گندم محسوب می گردد. بر اثر حمله سن گندم دانه ها لاغر و محصول مزرعه به شدت کاهش می یابد. آرد گندم های سن زده نیز مرغوب نبوده و خمیر آن به اصطلاح ور نمی آید و محصول با قیمت کمتری خریداری می شود.

مشخصات آفت

حشره کامل سن گندم به اندازه یک پشت ناخن و ۱۳۰ میلیمتر طول و ۶ میلیمتر عرض دارد. رنگ آن متغیر و از زرد خاکستری تا قهوه ای مایل به سیاه دیده می شود. خرطوم حشره نسبتا بلند و در زیر بدن قرار دارد. تخم حشره سبز رنگ، کروی و 0.7 میلیمتر قطر داشته و هر حشره ماده مجموعا ۷۰ عدد تخم در ۵ دسته ۱۴ تائی روی برگ ها و یا ساقه می گذارد. پوره های جوان سن اول حشره پس از خروج از تخم گرد و حدود 1.2 میلیمتر طول دارند. سن گندم تا مرحله بلوغ مجموعا دارای ۵ مرحله پورگی است و رنگ پوره ها تقریبا سرخ آجری می باشد.

طرز زندگی آفت

سن گندم در زمستان بصورت حشره کامل در دامنه کوه ها زیر بوته ها بحالت خواب زمستانه بسر می برد. در اصفهان این اماکن زمستانه بیشتر شامل کوه های کلاه قاضی (جنوب شرقی اصفهان) و کوه های هزار واقع در نواحی غربی فولادشهر می باشد. در اوائل بهار سن ها از خواب زمستانه بیدار شده و بتدریج بصورت دسته ای به سمت مزارع گندم پرواز می نمایند. سن های بالغ در روزهای آرام و گرم روی بوته های گندم قرار گرفته و با فرو بردن خرطوم خود در بافت های لطیف ساقه و جوانه های مرکزی و ترشح بزاق سمی خود از شیره آنها تغذیه نموده و اولین خسارت خود را وارد می سازند. این سن های از کوه برگشته یک تا دو هفته در مزارع گندم فعالیت و تغذیه کرده و سپس حشرات نر و ماده با هم جفتگیری نموده و حشره ماده تخم های خود را اغلب روی برگها می گذارد. رشد و تکامل پوره ها همزمان با رشد گندم بوده و پس از برداشت محصول، سن ها نیز تغذیه شان از خوشه ها خاتمه یافته و در اواخر خرداد و اوائل تیر، حشرات کامل به اماکن کوهستانی خود پرواز می نمایند. بنابراین سن گندم فقط یک نسل در سال دارد.

مبارزه

1- احیا و اجرای مبارزه بیولوژیک، که در این روش زنبورهای انگل تخم سن را  در شرایط آزمایشگاه پرورش و تولید نموده و در اوائل بهار همزمان با تخم ریزی سن گندم آنها را در مزرعه رها می نمایند. این طریقه مبارزه حدود ۲۰ سال در اصفهان بصورت فعال انجام می شد و هر ساله حدود ۲۰۰ میلیون زنبور تخم سن تولید می گردید، امید است این روش خدا پسندانه توسط وزارت کشاورزی یا بخشهای خصوصی احیا و مجددا بکار گرفته شود.

۲- مبارزه شیمیائی علیه سن هم اکنون بصورت محدود با سن مادر و بطور وسیع علیه پوره ها توسط حشره کش فنیتریتیون به مقدار 1.2 لیتر در هکتار، بصورت هوائی و زمینی انجام می گیرد.

3- مبارزه تلفیقی که ادغام روش بیولوژیک و مبارزه شیمیائی و سایر روش های ممکنه است اخیرا در دست مطالعه و اقدام می باشد.

نوشته قبلی

بیماری پوسیدگی ریشه درختان میوه

نوشته بعدی

بیماری سفیدک نمدی گل رز