مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
اگر یک مشت خاک را از هر نقطه باغ یا مزرعه بردارید و موجود زنده آن را در مقداری آب استخراج کنید. جانوران نخی شکل بلند و فعالی خواهید یافت. که این موجودات نماتد ها هستند که بسیاری از آن ها بدون بزرگ نمایی قابل رویت هستند.
نماتد از کلمه یونانی گرفته شده به معنی نخ و موجودات کشیده، کرمی شکل و لوله ای هستند که بدن آن ها تا حدودی دوکی شکل بوده و شبیه مارها حرکت می کنند. گونه ای از نماتد ها ریشه مرکبات را مورد حمله قرار می دهند و باعث کاهش محصول و زوال تدریجی آن ها می گردند. تصویر زیر نماتد ماده در سمت راست و نماتد نر در سمت چپ تصویر را نشان می دهد.
نحوه فعالیت و انتشار بیماری نماتد ریشه :
نماتد ها در شرایط رطوبت مناسب شروع به فعالیت می کنند و یا جریان آب و سایر عوامل در داخل خلل و فرج خاک در جستجوی ریشه گیاه حرکت می کنند و با پیدا نمودن ریشه گیاه میزبان آن را مورد حمله قرار می دهد و باعث اختلال در اعمال فیزیولوژیکی گیاه و در نهایت بیماری گیاه می گردد. عامل بیماری نماتد ریشه توسط آب آبیاری، خاک انسان، حیوانات نهال های آلوده و جا به جایی آن ها انتشار پیدا کرده و باعث آلودگی باغ و سایر مرکبات نیز می شود.
علائم بیماری نماتد ریشه و خسارت در گیاه :
نشانه آلودگی روی اندام های هوایی درختان مرکبات به خصوص شاخ و برگ بیشتر روی قسمت های فوقانی مرکبات به خصوص شاخ و برگ، بیشتر روی قسمت های فوقانی تاج درخت ظاهر می شود. در این قسمت برگ ها ابتدا ریز و به تدریج ضعیف و پژمرده شده سپس می ریزند. سر شاخ ها لخت و به تدریج می خشکند، در نتیجه تاج درخت شکل غیر هادی به خود می گیرد.
برگ ها خصوصاً در شاخه های درخت، کم رنگ و از سبز خاکستری تا زرد تغییر رنگ پیدا می کند و به طور کلی باعث ضعف عمومی، کوچکی برگ ها و کوچک شدن میوه درختان آلوده و تغییر کمیت و کیفیت آن ها و در نهایت ریزش میوه ها می گردد. درختان آلوده در بهار رشد قوی و خوبی از خود نشان می دهد ولی به تدریج دچار زوال می گردند.
نحوه تشخیص آلودگی :
نحوه تشخیص آلودگی با کنترل ریشه ها و مشاهده علائم روی ریشه فرعی همراه با نشانه های ظاهری امکان پذیر است.
راه های پیشگیری از بروز بیماری نماتد ریشه :
- شناسایی باغ های آلوده: شناسایی باغ های آلوده از طریق آزمایش خاک و کنترل ریشه و مشاهده نماتد روی آن امری ضروری است.
- ضد عفونی کردن نهال های آلوده: ضدعفونی نهال های آلوده قبل از کشت از طریق قرار دادن ریشه ها در آب ۴۵ درجه سانتی گراد به مدت ۲۵ دقیقه موثر می باشد و غالب نماتد های آن از بین می روند. تصویر زیر ریشه گیاه آلوده به نماتد در سمت راست و ریشه سالم در سمت چپ تصویر را نشان می دهد.
- رعایت اصول باغبانی: گاهی اوقات با انجام تمهیدات ساده می توان از آسیب شدید نماتد ها جلوگیری نمود. خشکی دادن به خاک قبل از کاشت گیاه در آب و هوای گرم و خشک در کنترل نماتد موثر است و یا رطوبت زیاد خاک مانع انتشار اکسیژن در خاک شده و توان رشد نماتد را کاهش می دهد. یکی از روش های موثر در عملیات زراعی جهت کنترل نماتد اصلاح خاک با افزودن مواد آلی به خاک است.
- تهیه نهال سالم: نهال سالم را می توان از طریق ایجاد و احداث خزانه و نهالستان در زمین های سالم و بکر و یا ضدعفونی شده تهیه کرد.
- استفاده از ارقام و پایه های مقاوم هنگام نهال کاری: علاوه بر همه اقدامات، بهداشت زراعی را نیز بایستی رعایت کرد از جمله: تمیز نمودن ماشین آلات و ابزاز کشاورزی از خاک و گل، کنترل مسیر آبیاری و محصور نمودن باغ.
تخصصی ترین و جامع ترین پکیج آموزش باغداری
پکیج آموزش باغداری شامل کتاب ها ، نشریات ، ویدیوها و نرم افزار آموزشی در زمینه باغداری است که همه باغداران برای موفقیت در حرفه خود به محتویات این مجموعه نیاز دارند. بسته ای نایاب از اطلاعات بروز و کاربردی برای باغداران ، دانشجویان رشته کشاورزی ، کارشناسان و کلیه علاقه مندان
مبارزه شیمیایی بیماری نماتد ریشه :
مبارزه شیمیایی با نماتد مرکبات به دو صورت قبل از کاشت و بعد از کاشت انجام می شود.
قبل از کاشت: در صورتی که آلودگی زمین قبل از کاشت از طریق آزمایش مشخص شده باشد و مجبور به استفاده از آن زمین برای کاشت باشیم. می توان از سم D.D4 که مایعی فرار است به مقدار ۲۵۰ لیتر در هکتار مصرف کرد. برای جلوگیری خروج گاز از زمین به علت فرار بودن مایع بایستی سطح خاک را با غلطک کوبیده و بعد سم را تا عمق ۳۰ الی ۴۰ سانتیمتری خاک تزریق کرد. همچنین می توان از سم متیل بروماید به میزان هر هکتار ۵۰۰ کیلوگرم استفاده کرد.
بعد از کاشت: استفاده از نماتد کش ها پس از کاشت هنوز رواج نیافته، اما می توان از سمومی مثل: DBCP یا دی بروکلرو پروپان، اگزامیل، فینامیفیوس، وراگبی استفاده کرد، که روش مصرف آن ها مخلوط کردن با خاک است. در مصرف سموم با کارشناسان کشاورزی مشورت نمائید.
مبارزه بیولوژیکی :
مبارزه نماتد ها به وسیله موجودات زنده دیگر مثل نماتد خوارها (شکارچی های نماتد) و گونه هایی از قارچ ها نیز امکان پذیر است و امروزه این نوع مبارزه در اولویت است.
منبع: سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان
