مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
بادمجان متعلق به خانواده سیب زمینی می باشد که از زمان های بسیار قدیم در هند کشت می شده است و قبل از اسلام وارد ایران گردیده است. از نظر گیاهشناسی در مناطق گرم و استوایی، یک گیاه چندساله است ولی در مناطق معتدله و سرد به صورت یک سبزی یک ساله کشت می شود زیرا بوته آن در اثر سرمای زمستان خشک شده و از بین می رود. بوته بادمجان قوی تر از گوجه فرنگی است. دارای ساقه قوی، خشن و تا حدودی چوبی است. ارتفاع بوته بین 0.6 تا ۱ متر است. برگها پهن و کشیده بوده و به طور متناوب روی ساقه قرار دارند و شاید پوشیده از کرک باشند. میوه آن سته و دارای شکل، رنگ و اندازه بسیار متنوع است. شکل میوه ممکن است قلمی و کشیده و یا در برخی از ارقام نظیر بادمجان های دلمه ای، عرض میوه بیشتر از طول آن باشد. میوه بادمجان به رنگ های سیاه، ارغوانی، بنفش، بنفش مایل به سیاه و سفید دیده می شود.
بادمجان گیاهی خودگشن است و گل ها به رنگ بنفش و گاهی سفید رنگ دیده می شوند. مهم ترین خاصیت این میوه، کم کالری بودن آن است که برای کسانی که قصد کاهش وزن دارند غذای بسیار خوبی است؛ زیرا دارای ویتامین و مواد معدنی نیز می باشد. بادمجان دارای یک ماده ضد تشنج است که در درمان بیماری صرع اثر بسیار خوبی دارد. بنابراین اشخاصی که تشنج دارند و یا مبتلا به این بیماری می باشند بهتر است از بادمجان استفاده کنند.
شرایط آب و هوایی
با توجه به اینکه بادمجان یک سبزی فصل گرم است در دماهای نسبتا بالا رشد خوبی دارد. اما به سرما و یخبندان حساس است. این گیاه در بین سبزیجات خانواده سولاناسه، حساس ترین سبزی به دمای پایین است (دماهای کمتر از 16 درجه سانتیگراد می تواند برای آن خسارت بار باشد) بهترین دما در روز 29-24 درجه سانتیگراد و در شب 24-18 درجه ساتیگراد می باشد. در زمین های مرطوب و سرد نیز محصول خوبی نمی دهد و به طور کلی به گرما و آفتاب فراوان نیاز دارد. شرایط آب و هوایی مناسب برای آن شبیه گوجه فرنگی است ولی بادمجان نسبت به گرما مقاومت بیشتری دارد. در کشت های گلخانه ای و در فصل زمستان، کاهش نور و همچنین کاهش دمای هوا و به ویژه سرد شدن خاک می توانند باعث اختلالاتی نظیر بد شکل شدن میوه ها و ریزش گلها و غنچه ها گردند.
خاک مطلوب بادمجان
بادمجان را در هر خاکی می توان کاشت اما بهترین خاک برای بادمجان خاکهای شنی لومی (sandy Loan) است.
ارقام بادمجان
بادمجان دارای ارقام متعددی است که متداول ترین آنها که در ایران کشت و کار می شوند عبارتند از :
- بادمجان قلمی
- بادمجان معمولی یا آمریکایی
- بادمجان دلمه ای با بادمجان درشت؛ طول دوره رشد آن کوتاه تر از دو نوع قبلی است و برای مناطقی که دوره رشد کوتاه دارند توصیه می شود.
کود مورد استفاده در بادمجان
بادمجان احتیاج به کود فراوان دارد. اگر کود دامی موجود باشد حدود ۳۰ تن کود در هکتار با شخم اول به زمین می دهند. در صورتی که کود دامی موجود نباشد، می توان برای تقویت خاک، از کاشت گیاهان خانواده بقولات به عنوان کود سبز قبل از کاشت اقدام نمود. استفاده از کودهای کامل ازت، فسفر و پتاسیم باید در برنامه کوددهی و آماده کردن زمین قرار گیرد. باید از کودهای شیمیایی به مقدار ۵۰ تا ۹۰ کیلو ازت، ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلو فسفر و به همین اندازه پتاس برای تقویت زمین استفاده کرد. از طرفی چون این گیاه زمین را برای مدت طولانی اشغال می کند و محصول می دهد لذا مصرف کودهای ازته به صورت سرک ۲ تا ۳ نوبت برای آن توصیه می گردد. میزان مصرف کود ازته سرک در هر نوبت حدود ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار می باشد. اولین نوبت کود ازته سرک ۳ تا ۴ هفته بعد از کاشت در نظر گرفته می شود.
کاشت بادمجان
کشت آن به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم (نشایی) انجام می گیرد. کشت آن به صورت جوی و پشته ای و فاصله دو ردیف کاشت (عرض پشته تا ۱۲۰ سانتی متر) در نظر گرفته شود. فاصله بوته ها بر روی ردیف ها نیز به ۶۰-۵۰ سانتیمتر می رسد. فاصله بین ردیف ها ۸۰-۶۰ سانتی متر می باشد.
در کشت نشایی، نشاها را در مرحله چهار برگه شدن و به محض مساعد شدن هوا و برطرف شدن سرما به زمین اصلی منتقل می سازند.
داشت
مراقبتهای لازم پس از کاشت نشاء عبارتند از آبیاری، دفع علف های هرز و سله شکنی. مصرف کود سرک در ۲ تا ۳ نوبت به قوی شدن بوته و تولید محصول بیشتر کمک می کند. هرس و کم کردن مقدار گلها بعد از تشکیل میوه ها الزامی است در برخی موارد بر روی ساقه اصلی چهار ساقه فرعی را حفظ کرده و بقیه را حذف می نمایند. زیرا در غیر اینصورت میوه ها کاملا بزرگ نمی شوند. میوه بزرگ با کیفیت خوب زمانی بوجود می آید که تعداد میوه روی بوته محدود باشد. مهم ترین آفات و بیماریهای شایع، کنه، شته بیماری های قارچی شامل فوزاریوم، آلترناریا و ورتیسلیوم (Verticillium) می باشد. برای مبارزه با آنها نیز، استفاده از بذور ضد عفونی شده کشت شوند، همچنین باید از کاشتن بادمجان در زمینی که قبلا گوجه فرنگی و یا سیب زمینی در آن کشت شده است خودداری کرد. استفاده از مواد بیولوژیک، استفاده از سموم آفت کشها و قارچ کشهای مناسب و کم خطر تحت نظر افراد متخصص و کارشناسان کلینیک های گیاه – پزشکی توصیه می گردد.
برداشت
میوه بادمجان معمولا در چند مرحله و به کمک دست برداشت می شود. اگر بخواهیم میوه کیفیت خوراکی خوبی داشته باشد بایستی در مرحله نارس و در حالی که پوست میوه هنوز روشن و براق است یعنی قبل از آن که پوست سفت و سخت شده و بذور بزرگ شوند برداشت گردد. میوه پس از رسیدن کامل و پررنگ شدن مدت زیادی روی بوته باقی می ماند بدون آن که زیاد ماندن روی بوته تغییری در کیفیت آن ایجاد کند. میوه برداشت شده، کاسبرگ های بزرگ و بعضا قسمتی از ساقه سخت و چوبی را نیز به همراه دارد و چون پوست میوه حساس بوده و به راحتی سوراخ می شود بایستی دقت کرد که به هنگام برداشت و بسته بندی این ساقه سخت و چوبی بدنه میوه های دیگر را خراش ندهد زیرا این امر از کیفیت محصول و بازار پسندی آن می کاهد.
منبع: جهاد کشاورزی استان گیلان
