مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
پرورش صنعتی طیور به طور متراکم، باعث شده بیماری های مسری از راه های مختلف در داخل یک مزرعه و همچنین به مزارع همجوار، در طول دوره های مختلف پرورش انتقال یابند. تبادلات گسترده بین المللی، دایره این چیوستگی را گسترش داده و بسیاری از بیماری ها مانند « آنفلوانزا » به یک مسئله همه گیر جهانی تبدیل شده است.
برای مقابله با این مشکل امروزه بحث ایمنی زیستی یا Biosecurity اهمیت فراوانی یافته و بر اساس سیستم های مدون و تا حدی تغییر ناپذیر، لازم الاجرا به نظر می رسند.
شستشو و آماده سازی سالن های پرورش طیور در بین دو دوره جوجه ریزی بسیار مهم است و می تواند تا حد زیادی موجب کاهش بار آلودگی گردیده و از مشکلات بیماری ها بکاهد. اجرای برنامه آماده سازی به طور کامل و بدون چشم پوشی از بعضی مراحل آن، از ملزومات بهداشتی در واحد های پرورش است.
مراحل ضدعفونی و آماده سازی سالن پرورش طیور
برای این کار سه ابزار مهم در دسترس داریم که شامل ابزارهای شیمیایی، فیزیکی و زمان می باشد. هر کدام از این ابزارها، در طی مراحل آماده سازی به صورت انفرادی و یا توأم مورد استفاده قرار می گیرند و در ۱۴ مرحله بصورت پی در پی اجرا می شوند.
۱- سم پاشی با حشره کش
حشرات در انواع سوسک های بستر یکی از ناقلین بیماری محسوب می شوند که به دلیل وجود طیور در سالن، به صورت طبیعی در سطح بستر قابل رؤیت نیستند. بعد از خروج آخرین مرغ از سالن و دستکاری کود، قبل از آنکه این حشرات فرصت مهاجرت به اطراف را داشته باشند، باید به سرعت سطح بستر و دیواره های سالن، با یک ماده حشره کش، سمپاشی شود.
۲- خروج وسایل از سالن
کلیه وسایل قابل انتقال مانند آبخوری ها، سیستم های دانخوری و توزیع دان و … باید از سالن خارج شده و در محلی با کف سیمانی قرار داده شوند.
۳- خروج کود از سالن
بسیاری از بیماری ها طیور ( ویروسی، باکتریایی و انگلی ) از طریق مدفوع طیور مبتلا، منتقل می شوند. تجمع مدفوع و فضولات در سطح جایگاه های نگهداری و تماس با آن، یکی از راه های مهم انتقال بیماری است. کاهش شیوع بیماری از طریق جمع آوری مدفوع و فضولات جلوگیری از پراکنده شدن آن در محیط، راه مناسبی است. توجه نکردن به روش صحیح جمع آوری و نگهداری کود نیز سبب بوجود آمدن محل مناسبی برای تکثیر و رشد و نمو حشرات، انگل ها و سایر عوامل بیماری زا گردیده و باعث بقاء و انتشار عامل بیماری می شود. کود موجود در مرغداری، قبل از جابجایی و حمل، باید در محل مناسبی انباشته شود تا بسیاری از عوامل بیماری زای موجود، در اثر افزایش حرارت درونی و کاهش اسیدیته ناشی از پدیده تخمیر از بین بروند. بنابراین، کود سالن به طور کامل و توسط وسیله نقلیه سرپوشیده باید از سالن خارج شود. حتی المقدور از ریخت و پاش در محوطه دوری کرده و بقایای کود موجود در محوطه را جمع آوری و محل انباشت آنها را ضدعفونی نمایید. دان باقی مانده در سیستم توزیع دان را جزو کود سالن محسوب و همراه با آن از سالن خارج کنید.
۴- گردگیری و جارو کردن سالن
بیشترین زمان در طی روند آماده سازی، در این مرحله صرف می شود. کف سالن از باقی مانده کود کاملاً جاروکشی می شود. کلیه قسمت های سالن از جمله وسایل غیر قابل انتقال که در سالن باقی مانده است را،به طور کامل گردگیری کنید. وسایل غیر قابل شستشوی باقی مانده در سالن مانند تابلو برق و … به صورت کامل گردگیری و با دستمال آغشته به ماده ضدعفونی تمیزه شده و توسط کاور پوشانده شود.
۵- انجام تعمیرات لازم در سالن
در این مرحله کلیه تعمیرات ساختمانی مانند پر کردن درزها و ترک های سالن و نیز کنترل تجهیزات از جمله موتور برق، سیستم توزیع برق و … انجام می شود تا در طی مرحله ضدعفونی سالن، از ورود و خروج بی مورد افراد به داخل مزرعه اجتناب شود.
۶- شستشو با مواد شوینده
در این مرحله، از صابون مایع به نسبت « یک لیتر صابون در ۱۰۰ لیتر آب » و یا « ۵۰۰ گرم پودر لباسشویی در ۲۰۰ لیتر آب » استفاده می شود. مخلوط حاصل را با آب فشار ضعیف و ولرم، از سمت سقف به طرف کف سالن و از انتها به ابتدای سالن به طور کامل کف پاشی کنید. کف حاصل به مدت ۳۰ دقیقه باقی مانده و سپس به همان طریق و با آب فشار ضعیف آب کشی می شود. قبل از شروع مرحله بعد، صبر کنید تا سالن کاملاً خشک شود.
۷- شعله گیری
در قسمت داخلی سالن، به طور کامل کف و دیواره سالن تا ارتفاع ۵/۱ متری توسط شعله افکن سوزانده می شود. در قسمت خارجی سالن نیز، تا فاصله ۳ تا ۵ متری، به طور کامل سوزانده شده و از پوشش گیاهی، کاملاً پاکسازی شود.
۸- ضدعفونی لوله های آب
لوله های آب را به طور کامل، شستشو و ضدعفونی کنید. این کار باعث می شود بیوفیلم تشکیل شده داخل لوله ها، کاملاً پاکسازی شود. در دوره هایی که امکان چنین کاری نیست، طبق جدول زیر کلیه لوله های توزیع آب را ضد عفونی و شستشو کنید.
۹- ضد عفونی شیمیایی مرحله اول
از انواع ضدعفونی کننده های موجود در بازار، بر حسب وضعیت بیماری در دوره قبل و توصیه های دامپزشک مزرعه، بر مبنای طیف اثر، یکی را انتخاب و با نسبت تعیین شده محلول لازم را تهیه کنید. با آب فشار قوی، از سمت سقف به کف و از انتها به ابتدای سالن شستشو کنید. قبل از شروع مرحله بعد، صبر کنید سالن کاملاً خشک شود.
*توجه: بعد از پایان این مرحله، قرنطینه سالن پرورش آغاز شده و ورود افراد قبل از رعایت نکات بهداشتی، تحت هر شرایط به داخل سالن ممنوع می باشد.
۱۰- رعایت فاصله زمانی بین دو دوره پرورش
فاصله زمانی دو دوره پرورش برای تأمین امنیت زیستی مؤثر، ۲۰ روز تعیین می شود. کمتر یا بیشتر بودن این فاصله زمانی، با توجه به دستور العمل های سازمان دامپزشکی و با صلاحدید شبکه دامپزشکی و دریافت مجوز جوجه ریزی باید در نظر گرفته شود.
۱۱- نصب تجهیزات
تجهیزات خارج شده از سالن را به طور جداگانه، ابتدا با مواد شوینده و سپس ضد عفونی کننده، بشویید و اجازه دهید تا کاملاً خشک شود.
در این مرحله، وسایلی مانند آبخوری های اتوماتیک که در مرحله اول در سالن نصب نمی شوند را، در محل تمیز و سر پوشیده نگهداری کرده و در زمان لازم، برای نصب در سالن، مجدداً ضد عفونی کنید و سپس به سالن انتقال دهید.
دقت کنید ورود و خروج افراد به سالن در این مرحله، تحت ضوابط بهداشتی بوده و موجب شکسته شدن قرنطینه سالن نشود.
۱۲- ضد عفونی شیمیایی مرحله دوم
یکی دیگر از انواع ضد عفونی کننده ها که از نظر ساختار شیمیایی متفاوت با ضد عفونی کننده مرحله اول می باشد را، انتخاب و مطابق روش مرحله هشتم، سالن و تجهیزات وارد شده به آن را مجدداً ضد عفونی کنید. در این مرحله، کل محوطه مزرعه نیز ضدعفونی پاشی شده و بلافاصله بعد از پایان این مرحله، کل مزرعه وارد مرحله قرنطینه می شود. ورود و خروج هر نوع وسیله نقلیه، کارکنان و سایر افراد و وسایل، تنها بعد از طی مراحل بهداشتی مجاز می باشد. قبل از شروع مرحله بعد، صبر کنید تا سالن کاملاً خشک شود.
۱۳- آماده سازی بستر
بستر باید در مقابل سرما و گرما عایق بوده و نرم باشد. پوشش بستر را که کاملاً از بهداشتی بودن آن مطمئن هستید انتخاب کنید. در صورتی که از پوشال استفاده می کنید آن را به صورت کاملاً خشک به داخل سالن انتقال دهید.
لازم به یادآوری است؛ پوشال باید به ضخامت ۳ تا ۵ سانتی متر و به طور یکنواخت در کل سالن توزیع شود. یک بستر مناسب، باید قابلیت جذب رطوبت را داشته باشد و خود آن، عاری از رطوبت باشد،زیرا در غیر اینصورت، باعث رشد قارچ می شود. طی دوران پرورش و نگهداری گله، رطوبت مناسب برای بستر، ۲۰ الی ۲۵ درصد می باشد. وقتی رطوبت بستر از ۲۵ درصد تجاوز بیشتر شود، علاوه بر افزایش احتمال شیوع کوکسیدیوز، باکتری هایی که قابلیت تجزیه اسید اوریک را دارند فعال شده، تخمیر مواد سریع تر صورت می گیرد و گاز آمونیاک بیشتری از بستر متصاعد می شود. تراکم بیش از حد آمونیاک در هوای سالن، باعث از بین رفتن تاژک های مجاری تنفسی می شود. این امر، عوارض تنفسی را به دنبال خواهد داشت.
در ضمن، گاز آمونیاک آزاد شده Ph بستر را به تدریج از ۲/۵ به ۴/۸ می رساند. این تغییر در ph، همراه با گرمای بستر، سبب بروز سوختگی هایی در قسمت هایی از پا و سینه و کاهش کیفیت لاشه می شود.
از طرف دیگر، خشک بودن بیش از حد بستر ( رطوبت کمتر از ۲۰ درصد ) باعث ایجاد گرد و غبار در محیط می شود که خود، زمینه ساز عوارش تنفسی است.
۱۴- گازدهی
قبل از شروع گازدهی، کلیه منافذ سالن را با دقت بپوشانید. پوششی را که در مرحله شستشو بر روی وسایل غیر قابل شستشو کشیده اید، بردارید.
به خاطر داشته باشید، گاز فرمالین خاصیت نفوذپذیری چندانی ندارد. بنابراین، دانخوری ها و آبخوری ها و … را به طور کامل در سطح سالن توزیع کرده و از انباشت آن بر روی هم جلوگیری کنید. برای هر ۵/۲ مترمکعب فضا، ۲۰ گرم پرمنگنات و ۴۰ میلی لیتر فرمالین در نظر بگیرید. در کل سالن، ظروف مناسب در نظر گرفته و ابتدا پرمنگنات را داخل آنها توزیع کنید. سپس از سمت انتهای سالن به سمت درب خروج فرمالین را به پرمنگنات افزوده و سریعاً از سالن خارج شوید. ( استفاده از ماسک ضد گاز و رعایت کلیه جوانب ایمنی در این مرحله الزامی است ). گاز حاصل حداقل ۴۸ ساعت داخل سالن بمیند و حداقل ۴۸ ساعت قبل از ورود جوجه به طور کامل از سالن تخلیه شود.
برای عملکرد مناسب گاز فرمالین، باید دمای سالن ۲۰ درجه سانتی گراد و رطوبت آن ۶۵ درصد باشد. بنابراین، قبل از شروع این مرحله، نسبت به تعدیل ذما و رطوبت داخل سالن اقدام کنید.
در پایان خاطر نشان می گردد تمامی مراحل هزینه بردار و زمان گیر ضدعفونی و آماده سازی سالن، در صورت عدم اجرای صحیح سیستم قرنطینه، بی تأثیر شده و تنها هزینه و وقت شما را از بین خواهد برد. بنابراین همان طوری که شستشو و ضدعفونی سالن را امری لازم و ضروری می دانید، قرنطینه و بهداشت در کل دوره پرورش تا روز آخر را نیز از ملزومات دانسته و رعایت کنید.
