مزرعه نو | مرجع آموزشی کشاورزی ، دام و طیور ، آبزی پروری و منابع طبیعی و…
امروزه ۹۰% از نیاز روغن نباتی کشور از خارج تأمین می گردد. بنابراین توسعه و کشت دانه های روغنی جهت خودکفایی کشور اهمیت بسزایی دارد. از میان دانه های روغنی، گلرنگ به دلیل داشتن قابلیت هایی نظیر بومی بودن، تحمل به خشکی و کم آبی، درصد اسیدلینولئیک بالا و تناوب مناسب با گندم دیم مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
امید است با بهره گیری از مطالب ارائه شده، در توسعه و ترویج این گیاه با ارزش گامی مثبت برداشته شود.
شناخت گلرنگ
گلرنگ که به ترکی به آن « فطیر گلی » گفته می شود، بومی ایران بوده و از قدیم الایام جهت رنگرزی و تزئین فطیر و به عنوان گیاه داروئی مورد استفاده قرار می گرفت. اما امروزه از دانه گلرنگ که شبیه گندم و به رنگ سفید میباشد، روغن استخراج می شود که بسیار با ارزش است. بنابراین از گلچه های گلرنگ به عنوان گیاه داروئی، همچنین در رنگرزی و تزئین، از دانه برای استخراج روغن و از شاخ و برگ آن به عنوان علوفه دام استفاده می شود.
خصوصیات گلرنگ و مزایا کشت گلرنگ
۱- گلرنگ نسبت به سایر دانه های روغنی به خشکی مقاوم تر است و به راحتی می توان آن را به صورت دیم کشت نمود. ( حداقل بارندگی ۳۰۰ میلی متر )
۲- گیاهچه های گلرنگ دمای ۷ درجه زیر صفر و در بعضی ارقام تا ۱۲ درجه زیر صفر را نیز تحمل می کنند.
۳- در مناطق سردسیر استان زنجان، بهتر است گلرنگ بهاره کشت شود.
۴- مزارع گلرنگ به دلیل فراوانی گرده و شهد، زنبور های عسل را به خود جلب می کنند.
۵- گلرنگ نسبت به شوری خاک مقاوم است.
مراحل رشد گلرنگ
مراحل رشد و تکامل گلرنگ ۷ مرحله بوده و شامل: جوانه زنی، روزت، ساقه دهی، شاخه بندی، گلدهی، تشکیل دانه و رسیدگی دانه می باشد.
کاشت گلرنگ بهاره
برای کاشت گلرنگ لازم است زمین قبلاً برای مدتی شخم عمیق زده شود، تا با تجمع رطوبت برف و باران، بذور کشت شده یکنواخت و سریع جوانه بزنند.
انتخاب بذر
برای گرفتن بذر توصیه می گردد که با کارشناسان مراکز خدمات جهاد کشاورزی مشورت نمائید تا شما را جهت عقد قرارداد و گرفتن بذر مناسب راهنمایی کنند.
لازم است بدانید که خرید محصولات، تضمینی است و میزان بذر مورد نیاز برای کشت دیم، حدود ۲۵-۲۰ کیلو گرم در هکتار است.
زمان کاشت
زمان کشت مناسب در زراعت بهاره گلرنگ در مناطق سردسیر زنجان، اواسط اسفند تا اواخر فروردین و در مناطق معتدل، اواخر بهمن تا اوایل فروردین است. یعنی از اواسط اسفند ماه، به محض گاورو شدن زمین و زمانی که بتوان وارد مزرعه شد، باید به کشت گلرنگ دیم در مناطق سردسیر اقدام نمود.
عمق کاشت
کاشت بذر گلرنگ در عمق کم ( حداکثر ۵ سانتی متر ) در خاک مرطوب صورت می گیرد.
فاصله بذر کشت شده
در کشت دیم گلرنگ معمولا فاصله خطوط کاشت ۳۰ تا ۴۵ سانتی متر و فاصله بذور روی خط ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر محاسبه می شود.
نحوه کاشت گلرنگ دیم
الف) کشت به صورت سنتی: میزان ۲۵-۲۰ کیلوگرم بذر را به طور یکنواخت در سطح یک هکتار مزرعه پخش کرده و با هر وسیله مناسب که در دسترس باشد، مثل: دیسک، پنجه غازی و … زیر خاک می کنند.
ب) کشت مکانیزه: با تنظیم عمیق کار با فاصله مناسب، بذور گلرنگ را با فاصله ذکر شده کشت می کنند.
عملیات داشت گلرنگ
عملیات داشت گلرنگ شامل: آبیاری تکمیلی ( در صورت امکان )، تنک کردن، مبارزه با علف های هرز، کنترل آفات و بیماری هاست.
آفات و بیماری های گلرنگ
مهم ترین آفات گلرنگ، شته، تریپس و مگس گلرنگ و مهم ترین بیماری های آن، زنگ گلرنگ، لکه قهوه ای گلرنگ و بیماری های پوسیدگی ریشه می باشد.
برداشت گلرنگ
در ادامه با زمان برداشت و روش های برداشت گلرنگ آشنا خواهید شد:
بر حسب زمان کاشت و رقم، دوره رشد و تکامل گلرنگ ۶-۵ ماه می باشد. به طور کلی زمانی که بوته گلرنگ کاملاً خشک خشک اما شکننده نباشد و برگهای اطراف غوزه ( براکته ) قهوه ای شده باشند و میزان رطوبت بذر حدود ۸۰% باشد، می توان به برداشت گلرنگ اقدام نمود.
گلرنگ را به چند روش می توان برداشت کرد:
۱- برداشت دستی با داس و سپس خرمنکوبی دانه ها
۲- برداشت با دروگر غلات و سپس خرمنکوبی محصول
۳- برداشت با کمباین غلات
برای برداشت گلرنگ با کمباین، باید سرعت اولیه کمباین و سرعت سیلندر کوبنده را کم کرد. زیرا کرک های سر بذر گلرنگ می تواند با مسدود کردن رادیاتور کمباین، سبب گرم شدن موتور آن شود، لذا استفاده از توری های مشبک نازک به دور رادیاتور، به تمیز ماندن آن کمک کرده و از خسارت به رادیاتور جلوگیری می کند.
عملکرد گلرنگ
عملکرد گلرنگ بسته به شرایط اقلیمی، مدیریت مزرعه و رقم، متفاوت بوده و از ۶۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلوگرم در هکتار متغیر می باشد. تحقیقات نشان می دهد با یک نوبت آبیاری تکمیلی در کشت دیم، عملکرد گلرنگ تا ۳/۳ تن در هکتار رسیده است.
